Της Ζέζας Ζήκου H πολιτική μεγαλουργία του Ελευθέριου Βενιζέλου είναι κατάδηλη αλλά και μοναδική στην Ελλάδα του 20ού αιώνα. Αυτός, εκτός από άλλα, με την πολιτική διορατικότητα και τόλμη του διπλασίασε το έδαφος της Ελλάδας το 1912-1913 και προσπάθησε να ολοκληρώσει την πραγμάτωση των υπαγορεύσεων της Μεγάλης Ιδέας το 1919 αλλά και πρωτοστάτησε το 1923 για την αντιμετώπιση, νηφάλια και σωστικά, των συνεπειών της εθνικής συμφοράς του 1922, και ύστερα, το 1929, κατόρθωσε με το κύρος του και με το σθένος του να μετατρέψει το περιεχόμενο της Μεγάλης Ιδέας από εδαφικό – αλυτρωτικό σε αναπτυξιακό της οικονομίας και του πολιτισμού. Η ιστορία, λοιπόν, μας δίνει ένα διδακτικό παράδειγμα. Το 1932, με τον ελληνικό λαό πολύ πιο αμόρφωτο και ανοργάνωτο –και λιγότερο απαιτητικό από σήμερα–, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, που είχε πρόσφατα επανεκλεγεί σαρώνοντας τους αντιπάλους του, εξανέμισε τη δημοτικότητά του αφαιμάσσοντας την οικονομία στη λεγόμενη «Μάχη της Δραχμής». Όταν τελικά κήρυξε στάση πληρωμών, ήταν ήδη αργά για τον ίδιο. Το κόμμα του είχε διαλυθεί, η δημοκρατία είχε εκτροχιαστεί, με τελικούς ωφελημένους τον Γκλύξμπουργκ και τον Μεταξά. Σήμερα κρίνεται πλέον αναγκαίο αυτό που έκανε τότε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Η απάντηση στο ερώτημα αν είναι συμβατή η στάση πληρωμών με την παραμονή της χώρας στο ευρώ είναι «ναι». Η αδυναμία μιας χώρας να εξυπηρετήσει το χρέος προκαλεί χρεοκοπία ή πτώχευση. Η πτώχευση μπορεί να γίνεται είτε μόνο ως προς το εξωτερικό χρέος είτε μόνο ως προς το εσωτερικό είτε ως προς και τα δύο. Η άποψη ότι πρέπει να κηρυχθεί στάση πληρωμών στο εξωτερικό χρέος και να γίνει αναδιαπραγμάτευσή του καθίσταται πλέον ζωτικής σημασίας. Ουδείς εχέφρων άνθρωπος μπορεί να ισχυριστεί ότι η στάση πληρωμών είναι δρόμος στρωμένος με ροδοπέταλα. Όμως ο φαύλος κύκλος «δάνεια για αποπληρωμή του χρέους – Μνημόνια που προκαλούν ύφεση και μεγαλώνουν το χρέος – νέα δάνεια και νέα Μνημόνια που απαιτούν “κούρεμα” 50%-60%» οδηγεί τη χώρα σε κοινωνική Φουκουσίμα. Επειδή πλέον οι περικοπές όλων των κοινωνικών δαπανών φθείρουν τη δημοκρατία και διαλύουν την κοινωνική συνοχή για να πληρωθούν κατά προτεραιότητα οι δανειστές μας. Και επειδή οι οικονομικές θυσίες και άδικες είναι και θα μας κάνουν δουλοπάροικους των δανειστών μας. Σκεφτείτε μόνο τις συνέπειες αν εκχωρήσουμε πλήρως στη Φρανκφούρτη τα ηνία μιας βυθισμένης σε κρίση οικονομίας, αποσταθεροποιώντας στο μεταξύ και το πολιτικό μας σύστημα, μόνο και μόνο για να ακούσουμε σε λίγο ότι η ΕΕ μάς εξωθεί στην έξοδο από το ευρώ. Η Ρωσία και η Αργεντινή σε τέτοιες στάσεις πληρωμών στήριξαν μια επιθετική οικονομική στρατηγική. Τον Αύγουστο του 1998 η Ρωσία εξαναγκάστηκε να κηρύξει στάση πληρωμών, υποτίμησε το ρούβλι και μετέτρεψε το τεράστιο βραχυπρόθεσμο χρέος σε μακροπρόθεσμο. Οι όροι της αναδιάρθρωσης θεωρήθηκαν ιδιαίτερα σκληροί για τους ξένους επενδυτές. Η ρωσική κρίση προκάλεσε τεράστιο ωστικό κύμα στις αναδυόμενες αγορές που κλόνισε το Long-Term Capital Management –το μεγαλύτερο στον κόσμο αμερικανικό hedge fund–, το οποίο διασώθηκε από τον τότε πανίσχυρο πρόεδρο της Fed, Άλαν Γκρίνσπαν. Οι δημιουργοί του fund, μεταξύ των οποίων δύο Αμερικανοί καθηγητές τιμηθέντες με Nόμπελ Οικονομίας, οι Myron Scholes και Robert Merton, κατέληξαν στη χρεοκοπία. Η Αργεντινή κήρυξε στάση πληρωμών σε 100 δις δολάρια το Δεκέμβριο του 2001, επί το πλείστον σε εξωτερικό χρέος, που ήταν καταστροφική για τους ξένους, αλλά όχι για τον πληθυσμό. Οι μισθοί του Δημοσίου συνέχισαν να πληρώνονται, αν και εν μέρει με τα αποκαλούμενα «κουπόνια», καθώς έλειπαν τα πέσος από την αγορά. Όμως, η απόφαση της κυβέρνησης να περιορίσει τις αναλήψεις από τις τράπεζες πυροδότησε διαδηλώσεις με θύματα και πρωτοφανή πολιτική αναταραχή. Το χάος, ωστόσο, επιδεινώθηκε τον Ιανουάριο του 2002, όταν η άγρια υποτίμηση έληξε την τεχνική σύνδεση του πέσο με το δολάριο. Αντιδρώντας, καθώς το 40% του πληθυσμού βούλιαζε στη φτώχεια και άτομα της πρώην μεσαίας τάξης έψαχναν στα σκουπίδια για φαγητό, η κυβέρνηση «πάγωσε» τα τέλη στις κοινωφελείς επιχειρήσεις και επιδότησε τις δημόσιες μεταφορές. Επίσης, αύξησε τα έσοδα, καταργώντας τους φόρους στις εξαγωγικές επιχειρήσεις που παραμένουν και σήμερα βασική πηγή εσόδων. Με τη χώρα αποκομμένη από τις διεθνείς πιστώσεις επί μία δεκαετία, ο Ούγκο Τσάβες της Βενεζουέλας παρενέβη ως πιστωτής, αλλά επέβαλε πολύ υψηλά επιτόκια, που προσέφεραν πρόσκαιρη ανακούφιση μόνο. Η Αργεντινή επέπλευσε και άρχισε να αναζητεί εσωτερικούς πόρους: Το 2008 κρατικοποιήθηκαν τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τα αποθέματα της κεντρικής τράπεζας χρησιμοποιήθηκαν για αποπληρωμή χρεών. Η Αργεντινή άνοιξε το δρόμο της επιστροφής στις διεθνείς αγορές ομολόγων, χρησιμοποιώντας δύο swaps, το 2005 και το 2010, για την αναδιάρθρωση του 92% του χρέους που είχε κηρύξει στάση πληρωμών, αν και εξακολουθεί να χρωστά 7 δις δολάρια σε δεκαεννιά κυβερνήσεις. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “ Επίκαιρα” στις 13/10/11 http://filologos10.wordpress.com/ ΣΤΑΣΗ ΠΛΗΡΩΜΩΝ ! ΟΠΩΣ ΕΚΑΝΑΝ ΤΟΣΕΣ ΧΩΡΕΣ, ΟΠΩΣ ΕΚΑΝΑΝ ΠΟΛΛΟΙ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΙ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΣΑΣ. ΜΟΝΟΝ ΟΠΟΙΟΣ ΤΡΕΜΕΙ, ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΕΙ !

Της Ζέζας Ζήκου

H πολιτική μεγαλουργία του Ελευθέριου Βενιζέλου είναι κατάδηλη αλλά και μοναδική στην Ελλάδα του 20ού αιώνα. Αυτός, εκτός από άλλα, με την πολιτική διορατικότητα και τόλμη του διπλασίασε το έδαφος της Ελλάδας το 1912-1913 και προσπάθησε να ολοκληρώσει την πραγμάτωση των υπαγορεύσεων της Μεγάλης Ιδέας το 1919 αλλά και πρωτοστάτησε το 1923 για την αντιμετώπιση, νηφάλια και σωστικά, των συνεπειών της εθνικής συμφοράς του 1922, και ύστερα, το 1929, κατόρθωσε με το κύρος του και με το σθένος του να μετατρέψει το περιεχόμενο της Μεγάλης Ιδέας από εδαφικό – αλυτρωτικό σε αναπτυξιακό της οικονομίας και του πολιτισμού.

Η ιστορία, λοιπόν, μας δίνει ένα διδακτικό παράδειγμα. Το 1932, με τον ελληνικό λαό πολύ πιο αμόρφωτο και ανοργάνωτο –και λιγότερο απαιτητικό από σήμερα–, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, που είχε πρόσφατα επανεκλεγεί σαρώνοντας τους αντιπάλους του, εξανέμισε τη δημοτικότητά του αφαιμάσσοντας την οικονομία στη λεγόμενη «Μάχη της Δραχμής». Όταν τελικά κήρυξε στάση πληρωμών, ήταν ήδη αργά για τον ίδιο. Το κόμμα του είχε διαλυθεί, η δημοκρατία είχε εκτροχιαστεί, με τελικούς ωφελημένους τον Γκλύξμπουργκ και τον Μεταξά. Σήμερα κρίνεται πλέον αναγκαίο αυτό που έκανε τότε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Η απάντηση στο ερώτημα αν είναι συμβατή η στάση πληρωμών με την παραμονή της χώρας στο ευρώ είναι «ναι». Η αδυναμία μιας χώρας να εξυπηρετήσει το χρέος προκαλεί χρεοκοπία ή πτώχευση. Η πτώχευση μπορεί να γίνεται είτε μόνο ως προς το εξωτερικό χρέος είτε μόνο ως προς το εσωτερικό είτε ως προς και τα δύο. Η άποψη ότι πρέπει να κηρυχθεί στάση πληρωμών στο εξωτερικό χρέος και να γίνει αναδιαπραγμάτευσή του καθίσταται πλέον ζωτικής σημασίας.

Ουδείς εχέφρων άνθρωπος μπορεί να ισχυριστεί ότι η στάση πληρωμών είναι δρόμος στρωμένος με ροδοπέταλα. Όμως ο φαύλος κύκλος «δάνεια για αποπληρωμή του χρέους – Μνημόνια που προκαλούν ύφεση και μεγαλώνουν το χρέος – νέα δάνεια και νέα Μνημόνια που απαιτούν “κούρεμα” 50%-60%» οδηγεί τη χώρα σε κοινωνική Φουκουσίμα. Επειδή πλέον οι περικοπές όλων των κοινωνικών δαπανών φθείρουν τη δημοκρατία και διαλύουν την κοινωνική συνοχή για να πληρωθούν κατά προτεραιότητα οι δανειστές μας. Και επειδή οι οικονομικές θυσίες και άδικες είναι και θα μας κάνουν δουλοπάροικους των δανειστών μας. Σκεφτείτε μόνο τις συνέπειες αν εκχωρήσουμε πλήρως στη Φρανκφούρτη τα ηνία μιας βυθισμένης σε κρίση οικονομίας, αποσταθεροποιώντας στο μεταξύ και το πολιτικό μας σύστημα, μόνο και μόνο για να ακούσουμε σε λίγο ότι η ΕΕ μάς εξωθεί στην έξοδο από το ευρώ. Η Ρωσία και η Αργεντινή σε τέτοιες στάσεις πληρωμών στήριξαν μια επιθετική οικονομική στρατηγική.

Τον Αύγουστο του 1998 η Ρωσία εξαναγκάστηκε να κηρύξει στάση πληρωμών, υποτίμησε το ρούβλι και μετέτρεψε το τεράστιο βραχυπρόθεσμο χρέος σε μακροπρόθεσμο. Οι όροι της αναδιάρθρωσης θεωρήθηκαν ιδιαίτερα σκληροί για τους ξένους επενδυτές. Η ρωσική κρίση προκάλεσε τεράστιο ωστικό κύμα στις αναδυόμενες αγορές που κλόνισε το Long-Term Capital Management –το μεγαλύτερο στον κόσμο αμερικανικό hedge fund–, το οποίο διασώθηκε από τον τότε πανίσχυρο πρόεδρο της Fed, Άλαν Γκρίνσπαν. Οι δημιουργοί του fund, μεταξύ των οποίων δύο Αμερικανοί καθηγητές τιμηθέντες με Nόμπελ Οικονομίας, οι Myron Scholes και Robert Merton, κατέληξαν στη χρεοκοπία.

Η Αργεντινή κήρυξε στάση πληρωμών σε 100 δις δολάρια το Δεκέμβριο του 2001, επί το πλείστον σε εξωτερικό χρέος, που ήταν καταστροφική για τους ξένους, αλλά όχι για τον πληθυσμό. Οι μισθοί του Δημοσίου συνέχισαν να πληρώνονται, αν και εν μέρει με τα αποκαλούμενα «κουπόνια», καθώς έλειπαν τα πέσος από την αγορά. Όμως, η απόφαση της κυβέρνησης να περιορίσει τις αναλήψεις από τις τράπεζες πυροδότησε διαδηλώσεις με θύματα και πρωτοφανή πολιτική αναταραχή. Το χάος, ωστόσο, επιδεινώθηκε τον Ιανουάριο του 2002, όταν η άγρια υποτίμηση έληξε την τεχνική σύνδεση του πέσο με το δολάριο.

Αντιδρώντας, καθώς το 40% του πληθυσμού βούλιαζε στη φτώχεια και άτομα της πρώην μεσαίας τάξης έψαχναν στα σκουπίδια για φαγητό, η κυβέρνηση «πάγωσε» τα τέλη στις κοινωφελείς επιχειρήσεις και επιδότησε τις δημόσιες μεταφορές. Επίσης, αύξησε τα έσοδα, καταργώντας τους φόρους στις εξαγωγικές επιχειρήσεις που παραμένουν και σήμερα βασική πηγή εσόδων. Με τη χώρα αποκομμένη από τις διεθνείς πιστώσεις επί μία δεκαετία, ο Ούγκο Τσάβες της Βενεζουέλας παρενέβη ως πιστωτής, αλλά επέβαλε πολύ υψηλά επιτόκια, που προσέφεραν πρόσκαιρη ανακούφιση μόνο. Η Αργεντινή επέπλευσε και άρχισε να αναζητεί εσωτερικούς πόρους: Το 2008 κρατικοποιήθηκαν τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τα αποθέματα της κεντρικής τράπεζας χρησιμοποιήθηκαν για αποπληρωμή χρεών. Η Αργεντινή άνοιξε το δρόμο της επιστροφής στις διεθνείς αγορές ομολόγων, χρησιμοποιώντας δύο swaps, το 2005 και το 2010, για την αναδιάρθρωση του 92% του χρέους που είχε κηρύξει στάση πληρωμών, αν και εξακολουθεί να χρωστά 7 δις δολάρια σε δεκαεννιά κυβερνήσεις.

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “ Επίκαιρα” στις 13/10/11

http://filologos10.wordpress.com/