Κυκλοφόρησε ευρέως ένα email (το λάβαμε κι εμείς) σχετικά με μια ομιλία του διακεκριμένου οικονομολόγου Mark Weisbrot. Στην
ομιλία γίνονταν παραλληλισμοί των αναταραχών που έλαβαν χώρα στην
Αργεντινή κατά τη διάρκεια της “θεραπείας” της οικονομίας της υπό τις
υποδείξεις του ΔΝΤ το 1991 και των χτεσινών γεγονότων στην Αθήνα. Μάλιστα γραφόταν πως ο Mark Weisbrot καλούσε σε παλλαϊκό ξεσηκωμό τους Έλληνες.
Ποιος είναι ο Mark Weisbrot, θα πείτε. Λοιπόν, πρόκειται για μια ισχυρή φωνή στα διεθνή οικονομικά φόρα. Δημοσιογραφεί σε δυο από τις μεγαλύτερες εφημερίδες του πλανήτη, τους Times της Νέας Υόρκης και τον Guardian. Διατελεί αντιπρόεδρος του Κέντρου Οικονομικής και Πολιτικής Ερευνας στην Ουάσινγκτον. Οι απόψεις του; Έχει αντιδράσει ανοιχτά ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του ασφαλιστικού συστήματος στις ΗΠΑ και είναι εξαιρετικά επικριτικός απέναντι στην παγκοσμιοποίηση και τις πολιτικές εξυγίανσης των οικονομικών των κρατών από το ΔΝΤ. Τέλος, έχει πρωτοστατήσει με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, για την ίδρυση μιας “Τράπεζας του Νότου”, προκειμένου να τις καταστήσει λιγότερο εξαρτώμενες από το ΔΝΤ.
Συμπαθής τύπος...
Η αλήθεια είναι πως το κείμενο του email μας κέντρισε το ενδιαφέρον, κυρίως λόγων κάποιων ...ανακριβειών του. Η έρευνά μας για να διαπιστώσουμε την ακρίβεια όσων γράφονταν κλίνει τελικά προς την κατεύθυνση του spam. Ωστόσο ήταν μια καλή αφορμή για να βρούμε ένα πιο ...πραγματικό άρθρο του Mark Weisbrot, το οποίο δημοσιεύτηκε πρόσφατα (28 Απριλίου) στην έγκυρη βρετανική εφημερίδα Guardian. Αφορούσε στην περίπτωση της Εσθονίας, της Λετονίας και της Ελλάδας και των πολιτικών “θεραπείας” των οικονομιών τους. Θεραπείες που όμως αφήνουν τεράστιες πληγές ανοιχτές.
Αποφασίσαμε λοιπόν να δημοσιεύσουμε το κείμενο αυτό, το οποίο έτσι κι αλλιώς είναι σαφώς περισσότερο ενδιαφέρον. Η μετάφραση είναι εκλαϊκευμένη, αποφεύγοντας την “βαθιά” οικονομική ανάλυση, χωρίς ωστόσο να χάνεται η ουσία. Διαβάστε το, διότι είναι απόλυτα τεκμηριωμένο και πραγματικά ανοίγει τα μάτια:
Mark Weisbrot: Ελλάδα, όπως Βαλτικές χώρες; Η Λετονία και η Εσθονία δείχνουν τι θα πρέπει να περιμένει η Ελλάδα, αν ακολουθήσει τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ.
Όπως έχω ξαναπεί, η Λετονία ζει εδώ και δυο χρόνια την χειρότερη ύφεση στα χρονικά της, χάνοντας περισσότερο από το 25% του ΑΕΠ της. Η πρόβλεψη είναι να συρρικνωθεί περαιτέρω κατά το πρώτο εξάμηνο αυτής της χρονιάς, προτού έρθει η αργή ανάκαμψη – για την οποία το ΔΝΤ προβλέπει πως το έτος 2015, εννιά χρόνια μετά, η χώρα δε θα έχει φτάσει ούτε καν στα επίπεδα του 2006.
Με ανεργία που φτάνει το 22%, αλματώδη αύξηση της μετανάστευσης και περικοπές στην εκπαίδευση (το οποίο θα προκαλέσει μακροπρόθεσμα μεγάλη ζημιά), το κοινωνικό κόστος είναι επίσης πάρα πολύ υψηλό.
Έχοντας το νόμισμά της άμεσα συνδεδεμένο με το ευρώ, η κυβέρνηση έχει απωλέσει την ευκαιρία να επιτρέψει μια υποτίμηση του νομίσματος, η οποία θα ενεργοποιούσε μηχανισμούς οικονομικής ανάπτυξης, βελτιώνοντας το εμπορικό ισοζύγιο.
Όσοι υποστηρίζουν τέτοιες πολιτικές, βλέπουν σαν φωτεινό παράδειγμα την περίπτωση της Εσθονίας. Η Εσθονία διατήρησε το νόμισμά της συνδεδεμένο με το ευρώ, κι όπως και στην περίπτωση της Λετονίας προσπαθεί να επιτύχει μια “εσωτερική υποτίμηση”. Με άλλα λόγια, μέσω της βαθιάς ύφεσης και της ανεργίας, οι τιμές και οι μισθοί μπορούν να συμπιεστούν προς τα κάτω. Θεωρητικά, αυτό θα επιτρέψει στην οικονομία της χώρας να ξαναγίνει ανταγωνιστική, έστω κι αν η ισοτιμία της με το ευρώ παραμείνει σταθερή.
Ωστόσο το κόστος της πολιτικής αυτής στην Εσθονία είναι τόσο υψηλό όσο και της Λετονίας. Η οικονομία της συρρικνώθηκε σχεδόν 20%. Η ανεργία εκτοξεύθηκε από το 2% στο 15,5%. Και η ανάκαμψη αναμένεται εξίσου οδυνηρή: Το ΔΝΤ προβλέπει πως η οικονομία θα παρουσιάσει ανάπτυξη μόλις κατά 0.8% αυτή τη χρονιά. Το έτος 2015, η Εσθονία προβλέπεται να είναι σε χειρότερη κατάσταση απ'ό,τι ήταν το 2007. Πρόκειται για τεράστιο κόστος, το οποίο συνάδει και με το κοινωνικό κόστος της μακρόχρονης ανεργίας που θα ακολουθήσει την αργή ανάκαμψη. Παρά την οικονομική κατάρρευση και την ραγδαία πτώση των μισθών, η πραγματική ισοτιμία του νομίσματος της χώρας παρέμεινε η ίδια με εκείνη που ίσχυε στις αρχές του 2008. Με άλλα λόγια, καμιά “εσωτερική υποτίμηση” δε επετεύχθη.
Παρ'όλα αυτά η Εσθονία θεωρείται θετικό παράδειγμα, το οποίο μάλιστα χρησιμοποιείται κατά καιρούς ως επιχείρημα εναντίον των οικονομολόγων που έχουν ασκήσει κριτική εναντίον των πολιτικών του ΔΝΤ στη Λετονία. Ο λόγος είναι όμως πως η Εσθονία δεν είχε τα προβλήματα ελλείμματος και χρέους που είχε η Λετονία. Το δημόσιο χρέος της είναι 7% του ΑΕΠ, ένα πολύ μικρό ποσοστό του ευρωπαϊκού μέσου όρου που είναι 79%, ενώ το έλειμμα για το 2009 ήταν μόλις 1,7% του ΑΕΠ. Είναι λοιπόν καθ' οδόν για την ευρωζώνη, υιοθετώντας το ευρώ κατά πάσα πιθανότητα στις αρχές του νέου έτους.
Πώς όμως η Εσθονία κατάφερε να αποφύγει μια μεγάλη αύξηση του χρέους της κατά τη διάρκεια της δύσκολης αυτής πορείας; Πρώτον, η κυβέρνηση δεν είχε έλλειμμα όταν χτύπησε η κρίση. Παράλληλα δέχτηκε γενναία οικονομική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2010 το ΔΝΤ προβλέπει ένα τεράστιο 8,3% του ΑΕΠ να δοθεί ως οικονομική βοήθεια, εν σχέση με ένα επίσης μεγάλο 6,7% του ΑΕΠ το προηγούμενο έτος.
Η Ελλάδα από την άλλη, δεν έχει δεχτεί καμιά απολύτως βοήθεια από την Ευρώπη. Το σχέδιό τους για την Ελλάδα είναι “οδύνη και τιμωρία”. Με το δημόσιο χρέος στο 115% του ΑΕΠ και το έλλειμμα στο 13,6%, η Ελλάδα θα υποχρεωθεί να κάνει περικοπές που όχι μόνο θα έχουν δυσάρεστες κοινωνικές προεκτάσεις αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα βυθίσουν τη χώρα ακόμα περισσότερο στην ύφεση.
Μιλάμε στην ουσία για ένα τραίνο που τρέχει προς τη λάθος κατεύθυνση – κι όταν κατρακυλήσεις προς τη συγκεκριμένη πορεία δεν μπορείς να ξέρεις πού βρίσκεται το τέρμα. Η Ελλάδα -όπως και η Λετονία και η Εσθονία- θα καταντήσει έρμαιο εξωτερικών παραγόντων και γεγονότων προκειμένου να σώσει την οικονομία της. Μια ισχυρή, σθεναρή ανάκαμψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης -την οποία κανείς δεν προβλέπει αυτή τη στιγμή- θα μπορούσε να ανασύρει τις χώρες αυτές έξω από το βάλτο που έχουν πέσει, προκαλώντας ισχυρή ζήτηση των εξαγωγών τους, και εισροή κεφαλαίων, όπως την εποχή της “φούσκας”. Θα μπορούσε όμως και να μη συμβεί αυτό, καθώς οι Δυτικοευρωπαϊκές τράπεζες έχουν ακόμα συσσωρευμένα εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ σε ανεξόφλητα δάνεια, προερχόμενα από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη από την ίδια εποχή.
Πολλοί εκτιμούν πως αυτό θα συμπιέσει την ανάπτυξή τους ακόμα πιο κάτω κι από τον εκτιμώμενο ρυθμό ανάκαμψης που έχει προβλεφθεί για την ευρωζώνη. Όσο για τη Γερμανία, η οποία ήταν άμεσα εξαρτώμενη από τις εξαγωγές για την ανάπτυξή της κατά τη διάρκεια των ετών 2002-2007, θα συνεχίσει να απομυζά τα όποια εμπορικά οφέλη μιας πιθανής ευρωπαϊκής ή και παγκόσμιας ανάκαμψης.
Όπως κι αν το δούμε, οι παλιές οικονομικές πολιτικές του 19ου αιώνα δεν έχουν πλέον νόημα. Αν μη τι άλλο είναι εξαιρετικά άδικες, ρίχνοντας το βάρος της όποιας διόρθωσης κυρίως στις πλάτες των φτωχότερων και των εργαζόμενων. Όσο για μένα, προσωπικά δε θα ευχόμουν το “επιτυχημένο” παράδειγμα της Εσθονίας για οποιοδήποτε λαό, μόνο και μόνο επειδή απέφυγαν την επιτάχυνση του δημόσιου χρέους του και θα προσχωρήσουν στην ευρωζώνη. Ενδέχεται να ανακαλύψουν, όπως η Ελλάδα -αλλά και η Ισπανία, Πορτογαλία και Ιταλία- πως το κόστος υιοθέτησης ενός νομίσματος που είναι υπερτιμημένο σε σχέση με το επίπεδο παραγωγικότητας μιας χώρας ίσως είναι μακροπρόθεσμα δυσβάσταχτο, ακόμα κι αν οι οικονομίες αυτές τελικά ανακάμψουν.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ έχουν τα χρήματα, αλλά και την ικανότητα να ενορχηστρώσουν την ανάκαμψη. Καμιά κυβέρνηση δε θα δεχτεί πολιτικές που θα τις υποχρεώνουν να “ματώσουν” την οικονομία τους για απροσδιόριστο χρόνο μέχρι να επέλθει η ανάκαμψη αυτή...
Τα σχόλια δικά σας...
Ποιος είναι ο Mark Weisbrot, θα πείτε. Λοιπόν, πρόκειται για μια ισχυρή φωνή στα διεθνή οικονομικά φόρα. Δημοσιογραφεί σε δυο από τις μεγαλύτερες εφημερίδες του πλανήτη, τους Times της Νέας Υόρκης και τον Guardian. Διατελεί αντιπρόεδρος του Κέντρου Οικονομικής και Πολιτικής Ερευνας στην Ουάσινγκτον. Οι απόψεις του; Έχει αντιδράσει ανοιχτά ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του ασφαλιστικού συστήματος στις ΗΠΑ και είναι εξαιρετικά επικριτικός απέναντι στην παγκοσμιοποίηση και τις πολιτικές εξυγίανσης των οικονομικών των κρατών από το ΔΝΤ. Τέλος, έχει πρωτοστατήσει με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, για την ίδρυση μιας “Τράπεζας του Νότου”, προκειμένου να τις καταστήσει λιγότερο εξαρτώμενες από το ΔΝΤ.
Συμπαθής τύπος...
Η αλήθεια είναι πως το κείμενο του email μας κέντρισε το ενδιαφέρον, κυρίως λόγων κάποιων ...ανακριβειών του. Η έρευνά μας για να διαπιστώσουμε την ακρίβεια όσων γράφονταν κλίνει τελικά προς την κατεύθυνση του spam. Ωστόσο ήταν μια καλή αφορμή για να βρούμε ένα πιο ...πραγματικό άρθρο του Mark Weisbrot, το οποίο δημοσιεύτηκε πρόσφατα (28 Απριλίου) στην έγκυρη βρετανική εφημερίδα Guardian. Αφορούσε στην περίπτωση της Εσθονίας, της Λετονίας και της Ελλάδας και των πολιτικών “θεραπείας” των οικονομιών τους. Θεραπείες που όμως αφήνουν τεράστιες πληγές ανοιχτές.
Αποφασίσαμε λοιπόν να δημοσιεύσουμε το κείμενο αυτό, το οποίο έτσι κι αλλιώς είναι σαφώς περισσότερο ενδιαφέρον. Η μετάφραση είναι εκλαϊκευμένη, αποφεύγοντας την “βαθιά” οικονομική ανάλυση, χωρίς ωστόσο να χάνεται η ουσία. Διαβάστε το, διότι είναι απόλυτα τεκμηριωμένο και πραγματικά ανοίγει τα μάτια:
Mark Weisbrot: Ελλάδα, όπως Βαλτικές χώρες; Η Λετονία και η Εσθονία δείχνουν τι θα πρέπει να περιμένει η Ελλάδα, αν ακολουθήσει τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ.
Όπως έχω ξαναπεί, η Λετονία ζει εδώ και δυο χρόνια την χειρότερη ύφεση στα χρονικά της, χάνοντας περισσότερο από το 25% του ΑΕΠ της. Η πρόβλεψη είναι να συρρικνωθεί περαιτέρω κατά το πρώτο εξάμηνο αυτής της χρονιάς, προτού έρθει η αργή ανάκαμψη – για την οποία το ΔΝΤ προβλέπει πως το έτος 2015, εννιά χρόνια μετά, η χώρα δε θα έχει φτάσει ούτε καν στα επίπεδα του 2006.
Με ανεργία που φτάνει το 22%, αλματώδη αύξηση της μετανάστευσης και περικοπές στην εκπαίδευση (το οποίο θα προκαλέσει μακροπρόθεσμα μεγάλη ζημιά), το κοινωνικό κόστος είναι επίσης πάρα πολύ υψηλό.
Έχοντας το νόμισμά της άμεσα συνδεδεμένο με το ευρώ, η κυβέρνηση έχει απωλέσει την ευκαιρία να επιτρέψει μια υποτίμηση του νομίσματος, η οποία θα ενεργοποιούσε μηχανισμούς οικονομικής ανάπτυξης, βελτιώνοντας το εμπορικό ισοζύγιο.
Όσοι υποστηρίζουν τέτοιες πολιτικές, βλέπουν σαν φωτεινό παράδειγμα την περίπτωση της Εσθονίας. Η Εσθονία διατήρησε το νόμισμά της συνδεδεμένο με το ευρώ, κι όπως και στην περίπτωση της Λετονίας προσπαθεί να επιτύχει μια “εσωτερική υποτίμηση”. Με άλλα λόγια, μέσω της βαθιάς ύφεσης και της ανεργίας, οι τιμές και οι μισθοί μπορούν να συμπιεστούν προς τα κάτω. Θεωρητικά, αυτό θα επιτρέψει στην οικονομία της χώρας να ξαναγίνει ανταγωνιστική, έστω κι αν η ισοτιμία της με το ευρώ παραμείνει σταθερή.
Ωστόσο το κόστος της πολιτικής αυτής στην Εσθονία είναι τόσο υψηλό όσο και της Λετονίας. Η οικονομία της συρρικνώθηκε σχεδόν 20%. Η ανεργία εκτοξεύθηκε από το 2% στο 15,5%. Και η ανάκαμψη αναμένεται εξίσου οδυνηρή: Το ΔΝΤ προβλέπει πως η οικονομία θα παρουσιάσει ανάπτυξη μόλις κατά 0.8% αυτή τη χρονιά. Το έτος 2015, η Εσθονία προβλέπεται να είναι σε χειρότερη κατάσταση απ'ό,τι ήταν το 2007. Πρόκειται για τεράστιο κόστος, το οποίο συνάδει και με το κοινωνικό κόστος της μακρόχρονης ανεργίας που θα ακολουθήσει την αργή ανάκαμψη. Παρά την οικονομική κατάρρευση και την ραγδαία πτώση των μισθών, η πραγματική ισοτιμία του νομίσματος της χώρας παρέμεινε η ίδια με εκείνη που ίσχυε στις αρχές του 2008. Με άλλα λόγια, καμιά “εσωτερική υποτίμηση” δε επετεύχθη.
Παρ'όλα αυτά η Εσθονία θεωρείται θετικό παράδειγμα, το οποίο μάλιστα χρησιμοποιείται κατά καιρούς ως επιχείρημα εναντίον των οικονομολόγων που έχουν ασκήσει κριτική εναντίον των πολιτικών του ΔΝΤ στη Λετονία. Ο λόγος είναι όμως πως η Εσθονία δεν είχε τα προβλήματα ελλείμματος και χρέους που είχε η Λετονία. Το δημόσιο χρέος της είναι 7% του ΑΕΠ, ένα πολύ μικρό ποσοστό του ευρωπαϊκού μέσου όρου που είναι 79%, ενώ το έλειμμα για το 2009 ήταν μόλις 1,7% του ΑΕΠ. Είναι λοιπόν καθ' οδόν για την ευρωζώνη, υιοθετώντας το ευρώ κατά πάσα πιθανότητα στις αρχές του νέου έτους.
Πώς όμως η Εσθονία κατάφερε να αποφύγει μια μεγάλη αύξηση του χρέους της κατά τη διάρκεια της δύσκολης αυτής πορείας; Πρώτον, η κυβέρνηση δεν είχε έλλειμμα όταν χτύπησε η κρίση. Παράλληλα δέχτηκε γενναία οικονομική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2010 το ΔΝΤ προβλέπει ένα τεράστιο 8,3% του ΑΕΠ να δοθεί ως οικονομική βοήθεια, εν σχέση με ένα επίσης μεγάλο 6,7% του ΑΕΠ το προηγούμενο έτος.
Η Ελλάδα από την άλλη, δεν έχει δεχτεί καμιά απολύτως βοήθεια από την Ευρώπη. Το σχέδιό τους για την Ελλάδα είναι “οδύνη και τιμωρία”. Με το δημόσιο χρέος στο 115% του ΑΕΠ και το έλλειμμα στο 13,6%, η Ελλάδα θα υποχρεωθεί να κάνει περικοπές που όχι μόνο θα έχουν δυσάρεστες κοινωνικές προεκτάσεις αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα βυθίσουν τη χώρα ακόμα περισσότερο στην ύφεση.
Μιλάμε στην ουσία για ένα τραίνο που τρέχει προς τη λάθος κατεύθυνση – κι όταν κατρακυλήσεις προς τη συγκεκριμένη πορεία δεν μπορείς να ξέρεις πού βρίσκεται το τέρμα. Η Ελλάδα -όπως και η Λετονία και η Εσθονία- θα καταντήσει έρμαιο εξωτερικών παραγόντων και γεγονότων προκειμένου να σώσει την οικονομία της. Μια ισχυρή, σθεναρή ανάκαμψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης -την οποία κανείς δεν προβλέπει αυτή τη στιγμή- θα μπορούσε να ανασύρει τις χώρες αυτές έξω από το βάλτο που έχουν πέσει, προκαλώντας ισχυρή ζήτηση των εξαγωγών τους, και εισροή κεφαλαίων, όπως την εποχή της “φούσκας”. Θα μπορούσε όμως και να μη συμβεί αυτό, καθώς οι Δυτικοευρωπαϊκές τράπεζες έχουν ακόμα συσσωρευμένα εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ σε ανεξόφλητα δάνεια, προερχόμενα από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη από την ίδια εποχή.
Πολλοί εκτιμούν πως αυτό θα συμπιέσει την ανάπτυξή τους ακόμα πιο κάτω κι από τον εκτιμώμενο ρυθμό ανάκαμψης που έχει προβλεφθεί για την ευρωζώνη. Όσο για τη Γερμανία, η οποία ήταν άμεσα εξαρτώμενη από τις εξαγωγές για την ανάπτυξή της κατά τη διάρκεια των ετών 2002-2007, θα συνεχίσει να απομυζά τα όποια εμπορικά οφέλη μιας πιθανής ευρωπαϊκής ή και παγκόσμιας ανάκαμψης.
Όπως κι αν το δούμε, οι παλιές οικονομικές πολιτικές του 19ου αιώνα δεν έχουν πλέον νόημα. Αν μη τι άλλο είναι εξαιρετικά άδικες, ρίχνοντας το βάρος της όποιας διόρθωσης κυρίως στις πλάτες των φτωχότερων και των εργαζόμενων. Όσο για μένα, προσωπικά δε θα ευχόμουν το “επιτυχημένο” παράδειγμα της Εσθονίας για οποιοδήποτε λαό, μόνο και μόνο επειδή απέφυγαν την επιτάχυνση του δημόσιου χρέους του και θα προσχωρήσουν στην ευρωζώνη. Ενδέχεται να ανακαλύψουν, όπως η Ελλάδα -αλλά και η Ισπανία, Πορτογαλία και Ιταλία- πως το κόστος υιοθέτησης ενός νομίσματος που είναι υπερτιμημένο σε σχέση με το επίπεδο παραγωγικότητας μιας χώρας ίσως είναι μακροπρόθεσμα δυσβάσταχτο, ακόμα κι αν οι οικονομίες αυτές τελικά ανακάμψουν.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ έχουν τα χρήματα, αλλά και την ικανότητα να ενορχηστρώσουν την ανάκαμψη. Καμιά κυβέρνηση δε θα δεχτεί πολιτικές που θα τις υποχρεώνουν να “ματώσουν” την οικονομία τους για απροσδιόριστο χρόνο μέχρι να επέλθει η ανάκαμψη αυτή...
Τα σχόλια δικά σας...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου