Νίκος Λυγερός
Η εξέταση της έννοιας της ανθρωπότητας σ’ ένα αυστηρά οντολογικό
πλαίσιο την υποβαθμίζει. Χωρίς τη διαχρονική της φύση και το χρονικό της
προσδιορισμό, φαίνεται τοπικά ισόμορφη με την κοινωνία. Αλλά η κοινωνία
δεν μπορεί παρά να αποτελεί μία εκφυλισμένη προβολή της αποτελεσματικής
δομής της ανθρωπότητας. Χωρίς ολιστικό όραμα, η ανθρωπότητα μοιάζει ως
μία τεχνητή αφηρημένη έννοια ή ακόμα ως ένα μοντέλο ad hoc. Και δεν
τίθεται θέμα ανοικοδόμησής της αρχίζοντας με πολυτοπικές πληροφορίες που
θα έδιναν μία έννοια ολική. Δεν είναι αυτός ο στόχος μας, διότι δεν
είναι ούτε γνωστικά ανθεκτικός, ούτε μαθηματικά εφικτός. Το αφηρημένο
μοντέλο της ανθρωπότητας είναι πιο πολύπλοκο και χρειάζεται την ενδογενή
παρέμβαση του χρόνου. Κάθε προσέγγιση που δεν λαμβάνει υπόψη το χρονικό
στοιχείο, δεν στερείται απλώς αποτελεσματικότητας ως προς την κατανόηση
της έννοιας, αλλά επιπλέον αρνείται το βάθος της δομής της
ανθρωπότητας. Διότι ο χρόνος λειτουργεί επίσης ως χώρος της μνήμης για
την ανθρωπότητα. Ως εκ τούτου, δεν μπορούμε να αρκούμαστε μόνο στην
οντολογία της ανθρωπότητας και του χρόνου, οφείλουμε επίσης να
συλλάβουμε την τελεολογική πλευρά αυτού του συνονθυλεύματος. Στοιχεία μη
κοινωνικά για την ανθρώπινη σκέψη, η ανθρωπότητα και ο χρόνος ενεργούν
κατά τρόπο κυβερνητικό. Χωρίς την ανατροφοδότηση, θα είχαμε μία μηχανή
που θα έσβηνε το χρόνο. Χωρίς την αναδρομική ανάλυση, δεν είναι δυνατόν
να έχουμε μία σύνθεση του μέλλοντος. Η ανθρωπότητα καταγράφεται μέσα στο
χρόνο, διότι είναι πάνω απ’ όλα μία χρονική υπογραφή. Αφήνοντας
ανεξίτηλα τα σημάδια της, η ανθρωπότητα δεν αρκείται στο να αποκτήσει
μία χρονική διάσταση. Δίνει επιπλέον νόημα στο χρόνο εφόσον αγωνίζεται
ενάντια στην εντροπία. Μέσω της νοημοσύνης της, η ανθρωπότητα δημιουργεί
χρονικές δομές οι οποίες δεν επιτρέπουν πλέον ένα γραμμικό όραμα του
χρόνου. Ο χώρος της αιτιοκρατίας δεν είναι μόνο μία μετάθεση μιας
κλασικής γεωμετρίας που θα μπορούσε εύκολα να μοντελοποιηθεί.
Τοπολογικά, είναι πλουσιότερη και λιγότερη άκαμπτη έστω και αν είναι
ανθεκτική. Είναι με αυτή την έννοια που μπορούμε να επιβεβαιώσουμε ότι ο
χρόνος είναι με το μέρος μας. Επειδή μας επιτρέπει να οικοδομήσουμε και
μέσα σε μία σχέση που είναι κατ’ ανάγκην ανταγωνιστική με την κοινωνική
αδράνεια. Ως εκ τούτου είναι αναγκαίο να διαχειριστούμε τις ενδογενείς
τριβές της ανάπτυξης και της εξέλιξης της ανθρωπότητας μέσα σ’ ένα
πλαίσιο χρονικό και γι’ αυτόν το λόγο πρέπει επίσης να επιλύσουμε
προβλήματα συγχρονικά και χωρικής φύσης. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, η
ανταγωνιστική σχέση είναι σίγουρα πιο έντονη, διότι η ανθρωπότητα
φαινομενικά στερείται χρονικού πάχους κι έτσι μπορεί πιο εύκολα να
υποστεί μία παραβίαση, ακόμα και ένα έγκλημα. Θα χρησιμοποιήσουμε,
λοιπόν, αυτό το σημείο για να αποδείξουμε τη σημασία του μέλλοντος ακόμα
και σ’ ένα πλαίσιο γενοκτονίας που αντιπροσωπεύει ένα από τα εγκλήματα
εναντίον της ανθρωπότητας. Αυτό θα μας βοηθήσει να εντάξουμε και την
πολυκυκλότητα του χρόνου εφόσον αποτελεί ένα μέσον το οποίο διαθέτει η
ανθρωπότητα για να υπερπηδήσει τα προβλήματά της και να επιζήσει του
προβλήματος της αυτοκτονίας. Με αυτή την έννοια, ακολουθούμε την
αναζήτηση του Albert Camus αλλά σ’ ένα ολιστικό πεδίο που λαμβάνει υπ’
όψιν τις ιδιομορφίες και τις δομικές ανωμαλίες του γνωστικού χώρου της
ανθρωπότητας που ονομάζουμε νοόσφαιρα. Η μόνη που μας επιτρέπει να
αναπτύξουμε ελεύθερα τη θεωρία μας περί νοητικών σχημάτων.
http://www.lygeros.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου