"Πολλοι
πεθαινουν πολυ αργα και μερικοι, πολυ νωρις. Ωστοσο, ακομη επικρατει κι
αντηχει παραξενα η θεωρια: <<Πεθανε στην ωρα του!>>
Να πεθανεις στην ωρα σου: ετσι διδασκει ο Ζαρατουστρας.
Αλλα βεβαια, οποιος δεν εζησε ποτε στην ωρα του δυσκολα θα μπορουσε και να πεθανει στην ωρα του! Καλυτερα μαλιστα να μην ειχε γεννηθει καθολου! -Αυτα συμβουλευω τους περισσευουμενους.
Αλλ' ακομη κι οι περισσευουμενοι κανουν μεγαλη φασαρια σχετικα με το θανατο τους· ναι, ακομη και το πιο κουφιο καρυδι θελει να σπασει.
Ο καθενας αντιμετωπιζει το θανατο σαν κατι πολυ σημαντικο· μα ο θανατος δεν ειναι ακομη κανενα πανηγυρι. Ακομη οι ανθρωποι δεν εχουν μαθει να γιορταζουν τα πιο ομορφα πανηγυρια τους.
Θα σας δειξω τον τελειωτικο θανατο, που θα πρεπει να 'ναι για τους ζωντανους μια παρορμηση και μια υποσχεση.
Ο ανθρωπος που εχει καταναλωσει τη ζωη του πεθαινει μ' ενα θριαμβευτικο θανατο, περικυκλωμενος απο ανθρωπους ολο ελπιδα και κανοντας επισημες ευχες.
Ετσι ο ανθρωπος θα πρεπει να μαθει να πεθαινει· και δεν θα 'πρεπε να γινεται επιθανατια τελετη αν ενας τετοιος ετοιμοθανατος δεν καθαγιαζε τους ορκους των ζωντανων!
Το να πεθαινεις ετσι ειναι ο καλυτερος θανατος· αλλα ο δευτερος καλυτερος θανατος ειναι να πεθαινεις στη μαχη και να θυσιαζεις μια μεγαλη ψυχη.
Αλλα τοσο για το μαχητη, οσο και για το νικητη, μισητος ειναι αυτος ο χαμογελαστος σας θανατος που σερνεται σαν κλεφτης, -κι ωστοσο ερχεται σαν αρχοντας.
Θα σας δειξω λοιπον το δικο μου ειδος θανατου, το θεληματικο θανατο, που ερχεται σε μενα επειδη τον θελω εγω.
Και ποτε θα τον θελησω; - Αυτος που εχει ενα σκοπο στη ζωη του κι εναν κληρονομο θελει το θανατο στην πιο ευνοϊκη για το σκοπο του στιγμη, που θα 'ναι ευνοϊκη και για τον κληρονομο του το ιδιο.
Κι απο σεβασμο για το σκοπο του και για τον κληρονομο του δεν θελει πια να κρεμα μαραμενα στεφανια στο βωμο της ζωης.
Στ' αληθεια, δεν θα 'θελα να 'μαι σαν κι αυτους που πλεκουν σχοινια: τραβουν τα μακρη απο τις κλωστες τους πλεκοντας κι αναγκαστικα βαδιζουν προς τα πισω.
Πολλοι ειν' αυτοι που γινονται πολυ γεροι ακομη και για τις αληθειες και τις νικες τους· ενα ξεδοντιασμενο στομα, δεν εχει πια το δικαιωμα να 'ναι στομα, και να λεει την αληθεια.
Κι οποιος θελει τη δοξα πρεπει εγκαιρα ν' αποχαιρετησει τις τιμες και ν' ασκησει τη δυσκολη τεχνη του, -να φυγει στη σωστη ωρα.
Πρεπει κανενας να μη επιτρεπει να τον τρων' οι αλλοι τοτε που εχει την καλυτερη γευση: αυτο το 'χουν καταλαβει εκεινοι που θελουν ν' αγαπιουνται για πολυ.
Βεβαια, υπαρχουν ξυνα μηλα που η μοιρα τους το 'χει να περιμενουν μεχρι την τελευταια μερα του φθινοπωρου: και γινονται την ιδια στιγμη, κιτρινα, ωριμα, και ζαρωμενα.
Σε μερικους ειναι η καρδια που γερνα πρωτη και σ' αλλους, το πνευμα. Και μερικοι ειναι κιολας γεροι απο τα νιατα τους: μα εκεινοι που γινονται νεοι αργα, μενουν και νεοι για πιοτερο καιρο.
Για πολλους ανθρωπους η ζωη ειναι μια αποτυχια: ενα δηλητηριασμενο σκουληκι κατατρωγει την καρδια τους. Γι' αυτο καλο θα 'ταν να καταλαβουν οτι ο θανατος τους θα 'ναι μια επιτυχια.
Πολλοι ειν' αυτοι που δε γλυκαινουν καθολου, σαπιζουν ακομη και μεσα στο καλοκαιρι. Ειναι η δειλια που τους κρατει κολλημενους στα κλαδια τους για τοσο πολυ. Μακαρι να 'ρχονταν μια καταιγιδα και να σαρωσει ολην αυτη τη σαπιλα και τους σκουληκιασμενους καρπους, απο το δεντρο!
Μακαρι να 'ρθουν κηρυκες του γρηγορου θανατου! Θα γινουν η καταιγιδα κι αυτοι που θα συγκλονισουν το δεντρο της ζωης. Αλλα ως τωρα ακουω να κηρυχνουν μονο τον αργο θανατο και την υπομονη απεναντι σ' ολα τα <<επιγεια>>.
Α, ωστε κηρυχνετε υπομονη με τα επιγεια; Αλλα κακομοιροι ειν' αυτα τα επιγεια πραγματα που εχουν κανει πολυ υπομονη μ' εσας, βλασφημοι!
Αληθινα, πολυ νωρις πεθανε κεινος ο Εβραιος που οι κηρυκες του αργου θανατου τον τιμουν: και τ' οτι πεθανε πολυ νωρις σταθηκε για πολλους κατι μοιραιο απο τοτε.
Ωστοσο αυτος δε γνωρισε παρα μονο τα δακρυα και τη μελαγχολια των Εβραιων, μαζι με το μισος τους για τον καλο και το δικαιο, -για τον Εβραιο Ιησου: γι' αυτο τον τυλιξε απο πολυ νωρις η νοσταλγια του θανατου.
Αν ειχε μοναχα μεινει στην ερημο και μακρια απο το καλο και το δικαιο! Ισως να 'χε μαθει τοτε να ζει και να μαθαινε ν' αγαπα τη γη, και το γελιο το ιδιο!
Πιστεψτε το, αδελφοι μου! Εκεινος πεθανε πολυ νωρις· μα και ο ιδιος θ' αναθεωρουσε τη διδασκαλια του αν ζουσε για να φτασει στην ηλικια μου! Ηταν αρκετα ευγενικος ωστε να την αναθεωρησει.
Αλλα τοτε ηταν ακομη ανωριμος. Τα νιατα αγαπουν τ' ανωριμα πραγματα, κι η ανωριμοτητα το ιδιο συχαινεται τον ανθρωπο και τη γη. Η καρδια του και τα φτερα του πνευματος του ηταν ακομη δεμενα και βαρια.
Αλλα μεσα στον αντρα υπαρχει πιοτερο το παιδι, οταν ειναι στα νιατα του, και λιγοτερο η μελαγχολια: εχει μια καλυτερη κατανοηση για τη ζωη και το θανατο.
Ελευθερος για το θανατο κι ελευθερος μεσα στο θανατο, ειν' αυτος που επισημα λεει Οχι, οταν δεν υπαρχει πια αλλος χρονος για να πει Ναι: μ' αυτο τον τροπο καταλαβαινει τη ζωη και το θανατο.
Μακαρι, φιλοι μου, ο θανατος σας να μη σταθει μια βλαστημια απεναντι στον ανθρωπο και στη γη, -αυτο ειναι που παρακαλω και ικετευω απο τη γλυκα της ψυχης σας.
Μεσ' απο το θανατο σας, το πνευμα και η αρετη σας θα εξακολουθησουν να λαμπουν, σαν τη λαμψη απο το ηλιοβασιλεμα γυρω απο τη γη: αλλιωτικα ο θανατος σας θα 'ναι κακος θανατος.
Ετσι θα 'θελα κι εγω να πεθανω, ετσι που εσεις οι φιλοι μου ν' αγαπησετε περισσοτερο τη γη για το χατηρι μου· και θα 'θελα να ξαναγινω γης, ετσι που να μπορεσω να βρω γαληνη μεσα σ' αυτην που με γεννησε.
Στ' αληθεια, ο Ζαρατουστρας ειχε ενα σκοπο κι ερριξε τη σφαιρα του: τωρα, μακαρι εσεις οι φιλοι να γινεται οι κληρονομοι του σκοπου μου, και θα ριξω σ' εσας τη χρυση μου σφαιρα.
Αλλα το πιο πολυ απ' ολα θα 'θελα να σας δω κι εσας να ριχνεται τη χρυση σας σφαιρα, φιλοι μου! Γι' αυτο θα μεινω σ' αυτη τη γη λιγο περισσοτερο: συγχωρεστε μου το αυτο φιλοι μου!"
Φριντριχ Νιτσε (Ετσι μιλησε ο Ζαρατουστρα) [Μ1, Περι του θεληματικου θανατου]
Να πεθανεις στην ωρα σου: ετσι διδασκει ο Ζαρατουστρας.
Αλλα βεβαια, οποιος δεν εζησε ποτε στην ωρα του δυσκολα θα μπορουσε και να πεθανει στην ωρα του! Καλυτερα μαλιστα να μην ειχε γεννηθει καθολου! -Αυτα συμβουλευω τους περισσευουμενους.
Αλλ' ακομη κι οι περισσευουμενοι κανουν μεγαλη φασαρια σχετικα με το θανατο τους· ναι, ακομη και το πιο κουφιο καρυδι θελει να σπασει.
Ο καθενας αντιμετωπιζει το θανατο σαν κατι πολυ σημαντικο· μα ο θανατος δεν ειναι ακομη κανενα πανηγυρι. Ακομη οι ανθρωποι δεν εχουν μαθει να γιορταζουν τα πιο ομορφα πανηγυρια τους.
Θα σας δειξω τον τελειωτικο θανατο, που θα πρεπει να 'ναι για τους ζωντανους μια παρορμηση και μια υποσχεση.
Ο ανθρωπος που εχει καταναλωσει τη ζωη του πεθαινει μ' ενα θριαμβευτικο θανατο, περικυκλωμενος απο ανθρωπους ολο ελπιδα και κανοντας επισημες ευχες.
Ετσι ο ανθρωπος θα πρεπει να μαθει να πεθαινει· και δεν θα 'πρεπε να γινεται επιθανατια τελετη αν ενας τετοιος ετοιμοθανατος δεν καθαγιαζε τους ορκους των ζωντανων!
Το να πεθαινεις ετσι ειναι ο καλυτερος θανατος· αλλα ο δευτερος καλυτερος θανατος ειναι να πεθαινεις στη μαχη και να θυσιαζεις μια μεγαλη ψυχη.
Αλλα τοσο για το μαχητη, οσο και για το νικητη, μισητος ειναι αυτος ο χαμογελαστος σας θανατος που σερνεται σαν κλεφτης, -κι ωστοσο ερχεται σαν αρχοντας.
Θα σας δειξω λοιπον το δικο μου ειδος θανατου, το θεληματικο θανατο, που ερχεται σε μενα επειδη τον θελω εγω.
Και ποτε θα τον θελησω; - Αυτος που εχει ενα σκοπο στη ζωη του κι εναν κληρονομο θελει το θανατο στην πιο ευνοϊκη για το σκοπο του στιγμη, που θα 'ναι ευνοϊκη και για τον κληρονομο του το ιδιο.
Κι απο σεβασμο για το σκοπο του και για τον κληρονομο του δεν θελει πια να κρεμα μαραμενα στεφανια στο βωμο της ζωης.
Στ' αληθεια, δεν θα 'θελα να 'μαι σαν κι αυτους που πλεκουν σχοινια: τραβουν τα μακρη απο τις κλωστες τους πλεκοντας κι αναγκαστικα βαδιζουν προς τα πισω.
Πολλοι ειν' αυτοι που γινονται πολυ γεροι ακομη και για τις αληθειες και τις νικες τους· ενα ξεδοντιασμενο στομα, δεν εχει πια το δικαιωμα να 'ναι στομα, και να λεει την αληθεια.
Κι οποιος θελει τη δοξα πρεπει εγκαιρα ν' αποχαιρετησει τις τιμες και ν' ασκησει τη δυσκολη τεχνη του, -να φυγει στη σωστη ωρα.
Πρεπει κανενας να μη επιτρεπει να τον τρων' οι αλλοι τοτε που εχει την καλυτερη γευση: αυτο το 'χουν καταλαβει εκεινοι που θελουν ν' αγαπιουνται για πολυ.
Βεβαια, υπαρχουν ξυνα μηλα που η μοιρα τους το 'χει να περιμενουν μεχρι την τελευταια μερα του φθινοπωρου: και γινονται την ιδια στιγμη, κιτρινα, ωριμα, και ζαρωμενα.
Σε μερικους ειναι η καρδια που γερνα πρωτη και σ' αλλους, το πνευμα. Και μερικοι ειναι κιολας γεροι απο τα νιατα τους: μα εκεινοι που γινονται νεοι αργα, μενουν και νεοι για πιοτερο καιρο.
Για πολλους ανθρωπους η ζωη ειναι μια αποτυχια: ενα δηλητηριασμενο σκουληκι κατατρωγει την καρδια τους. Γι' αυτο καλο θα 'ταν να καταλαβουν οτι ο θανατος τους θα 'ναι μια επιτυχια.
Πολλοι ειν' αυτοι που δε γλυκαινουν καθολου, σαπιζουν ακομη και μεσα στο καλοκαιρι. Ειναι η δειλια που τους κρατει κολλημενους στα κλαδια τους για τοσο πολυ. Μακαρι να 'ρχονταν μια καταιγιδα και να σαρωσει ολην αυτη τη σαπιλα και τους σκουληκιασμενους καρπους, απο το δεντρο!
Μακαρι να 'ρθουν κηρυκες του γρηγορου θανατου! Θα γινουν η καταιγιδα κι αυτοι που θα συγκλονισουν το δεντρο της ζωης. Αλλα ως τωρα ακουω να κηρυχνουν μονο τον αργο θανατο και την υπομονη απεναντι σ' ολα τα <<επιγεια>>.
Α, ωστε κηρυχνετε υπομονη με τα επιγεια; Αλλα κακομοιροι ειν' αυτα τα επιγεια πραγματα που εχουν κανει πολυ υπομονη μ' εσας, βλασφημοι!
Αληθινα, πολυ νωρις πεθανε κεινος ο Εβραιος που οι κηρυκες του αργου θανατου τον τιμουν: και τ' οτι πεθανε πολυ νωρις σταθηκε για πολλους κατι μοιραιο απο τοτε.
Ωστοσο αυτος δε γνωρισε παρα μονο τα δακρυα και τη μελαγχολια των Εβραιων, μαζι με το μισος τους για τον καλο και το δικαιο, -για τον Εβραιο Ιησου: γι' αυτο τον τυλιξε απο πολυ νωρις η νοσταλγια του θανατου.
Αν ειχε μοναχα μεινει στην ερημο και μακρια απο το καλο και το δικαιο! Ισως να 'χε μαθει τοτε να ζει και να μαθαινε ν' αγαπα τη γη, και το γελιο το ιδιο!
Πιστεψτε το, αδελφοι μου! Εκεινος πεθανε πολυ νωρις· μα και ο ιδιος θ' αναθεωρουσε τη διδασκαλια του αν ζουσε για να φτασει στην ηλικια μου! Ηταν αρκετα ευγενικος ωστε να την αναθεωρησει.
Αλλα τοτε ηταν ακομη ανωριμος. Τα νιατα αγαπουν τ' ανωριμα πραγματα, κι η ανωριμοτητα το ιδιο συχαινεται τον ανθρωπο και τη γη. Η καρδια του και τα φτερα του πνευματος του ηταν ακομη δεμενα και βαρια.
Αλλα μεσα στον αντρα υπαρχει πιοτερο το παιδι, οταν ειναι στα νιατα του, και λιγοτερο η μελαγχολια: εχει μια καλυτερη κατανοηση για τη ζωη και το θανατο.
Ελευθερος για το θανατο κι ελευθερος μεσα στο θανατο, ειν' αυτος που επισημα λεει Οχι, οταν δεν υπαρχει πια αλλος χρονος για να πει Ναι: μ' αυτο τον τροπο καταλαβαινει τη ζωη και το θανατο.
Μακαρι, φιλοι μου, ο θανατος σας να μη σταθει μια βλαστημια απεναντι στον ανθρωπο και στη γη, -αυτο ειναι που παρακαλω και ικετευω απο τη γλυκα της ψυχης σας.
Μεσ' απο το θανατο σας, το πνευμα και η αρετη σας θα εξακολουθησουν να λαμπουν, σαν τη λαμψη απο το ηλιοβασιλεμα γυρω απο τη γη: αλλιωτικα ο θανατος σας θα 'ναι κακος θανατος.
Ετσι θα 'θελα κι εγω να πεθανω, ετσι που εσεις οι φιλοι μου ν' αγαπησετε περισσοτερο τη γη για το χατηρι μου· και θα 'θελα να ξαναγινω γης, ετσι που να μπορεσω να βρω γαληνη μεσα σ' αυτην που με γεννησε.
Στ' αληθεια, ο Ζαρατουστρας ειχε ενα σκοπο κι ερριξε τη σφαιρα του: τωρα, μακαρι εσεις οι φιλοι να γινεται οι κληρονομοι του σκοπου μου, και θα ριξω σ' εσας τη χρυση μου σφαιρα.
Αλλα το πιο πολυ απ' ολα θα 'θελα να σας δω κι εσας να ριχνεται τη χρυση σας σφαιρα, φιλοι μου! Γι' αυτο θα μεινω σ' αυτη τη γη λιγο περισσοτερο: συγχωρεστε μου το αυτο φιλοι μου!"
Φριντριχ Νιτσε (Ετσι μιλησε ο Ζαρατουστρα) [Μ1, Περι του θεληματικου θανατου]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου