Τα ομηρικά έπη περιγράφουν εποχή και κοινωνία στην οποίαν δεν υπήρχε ο θεσμός του Κράτους. Μα για να βρούμε τον ιστορικό αυτό πυρήνα, πρέπει να αναλύσουμε την κοινωνική κατάσταση με όλους τους θεσμούς της που περιγράφουν τα δύο έπη. Μιά τέτοια ανάλυση θα μας βοηθήση να καταλάβουμε καλύτερα πολλά πράγματα που έχουν άμεση σχέση με το θέμα μας. Όταν διαβάσουμε προσεκτικά την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, θα ιδούμε πως πουθενά οι Αχαιοί, οι Δαναοί, οι Αργείοι, δηλαδή οι λαοί που αναφέρονται και περιγράφονται τα έθιμα τους και οι βιωτικές συνθήκες τους, δεν είναι ωργανωμένοι σε Κράτος. Ούτε στρατός μόνιμος υπάρχει, ούτε εκτελεστική ή νομοθετική εξουσία, ούτε ατομική ιδιοκτησία, ούτε θεσμοί γενικώς που να δείχνουν πως οι λαοί αυτοί πέρασαν σε ανώτερο στάδιο εξέλιξης. Η κοινωνία στα παμπάλαια εκείνα χρόνια ήταν οργανωμένη με βάση το Γένος. Υπήρχαν δηλαδή ομάδες-ομάδες που είχαν αρχηγούς που τους έλεγαν βασιλείς, γέροντας, άνακτας και που κατοικούσαν σε ωρισμένες περιφέρειες, περιτειχισμένες γύρω γύρω με κάστρα εξ αιτίας των ληστρικών επιδρομών. Οι άνακτες, βασιλείς, γέροντες ήταν οι αρχηγοί, δεν είχαν όμως την εξουσία που έχουν οι μονάρχαι εις τα κατόπιν χρόνια. Η θέλησή των δεν ήταν απόλυτη. Στον καιρό πολέμου και επιδρομών είχαν μεγαλύτερη δικαιοδοσία, στον καιρό ειρήνης όμως τα δικαιώματα τους ήταν περιωρισμένα. Όταν πρόκειται να πάρουν σοβαρές αποφάσεις καλούν το λαό και στις λαοσυνάξεις αυτές παίρνονται από κοινού οι αποφάσεις. Ακόμα και η δουλεία δεν έχει τη μορφή πού πήρε στην Ελλάδα από τον Η' αιώνα και δώθε. Οι δούλοι δεν είναι σκλάβοι με την πραγματική σημασία της λέξης. Είναι παραγυιοί και ψυχογυιοί του αρχηγού της οικογενείας. Το ίδιο και οι σκλάβες, είναι ψυχοκόρες και παραδουλεύτρες, γιατί δεν έχουν ακόμα ωριμάσει οι αντικειμενικοί όροι, ώστε από την εργασία τους να βγαίνη χρήσιμη υπεραξία. Η εργασία γίνεται από κοινού από όλα τα μέλη του γένους. Ακόμα και οι βασιλείς και οι άνακτες δουλεύουν. Ο Οδυσσεύς φτιάνει μόνος του το κρεββάτι του. Ο Τηλέμαχος καταπιάνεται με δουλειές του χεριού. Η Ναυσικά πλένει τα ρούχα της μαζί με τις δούλες στο ποτάμι. Το ίδιο γίνεται και στα αμπέλια και στα χωράφια. Κ' εκεί πηγαίνουν όλοι μαζί και δουλεύουν. Δεν υπάρχουν αφέντες και εργάτες 19. Όπου δε αναφέρονται οι θήτες είναι φως φανερό πως πρόκειται για στίχους που έχουν προστεθή από τους ραψωδούς και τους “κωδικοποιήσαντας” την Ιλιάδα και Οδύσσεια στα χρόνια του Πεισιστράτου. Οι θήτες τον καιρό που ίσχυε ο θεσμός του Γένους δεν υπήρχαν, όπως δεν υπήρχαν άνεργοι, άστεγοι και ακτήμονες με την έννοια πού έχουν οι λέξεις αυτές στην υστέρα από τον Η' αιώνα εποχή. Γι' αυτό και η δικαιοσύνη δεν απονέμονταν από ξεχωριστή εξουσία, δεν υπήρχαν δηλαδή δικαστές, μα ίσχυε ο θεσμός της αντεκδίκησης. Όλοι αυτοί οι πρωτόγονοι θεσμοί δείχνουν πώς δεν υπήρχε ούτε ίχνος κρατικής εξουσίας στην κοινωνία των Αχαιών, Δαναών και Αργείων πού περιγράφεται στην Οδύσσεια και Ιλιάδα. Μόνον όταν έγινε η κοινωνική διαφοροποίηση εξ αίτιας της επικράτησης του θεσμού της ατομικής ιδιοκτησίας υπάρχουν θήτες, άστεγοι, ακτήμονες κλπ. και τότε η εργασία παύει να είναι έργον όλων των μελών της κοινωνίας, καθιερώνεται ειδική εξουσία απονομής της δικαιοσύνης και εμφανίζεται η κρατική εξουσία σαν διαιτητής στις ατομικές και κοινωνικές διαφορές. Ας το ξαναπούμε όμως άλλη μιά φορά, πώς στην Ιλιάδα και Οδύσσεια δεν περιγράφεται μιά τέτοια διαφοροποιημένη κοινωνία, παρά μιά κοινωνία πού έχει για βασική “κοινοτική” μονάδα το Γένος. Εδώ κ' εκεί φυσικά γίνεται λόγος για θεσμούς που δείχνουν πώς το Γένος διασπάσθηκε, πως υπάρχει η κληρονομική διαδοχή, πώς υπάρχει για ωρισμένα είδη ατομική ιδιοκτησία, πως μερικοί Αρχηγοί έχουν εξαιρετική δικαιοδοσία. Μα όλοι αυτοί οι θεσμοί δεν θέλει ρώτημα πως είναι νεώτεροι και οι σχετικοί στίχοι είναι προσθήκες των ραψωδών. Το παλαιότερο κείμενο αγνοούσε όλους τους τέτοιους θεσμούς. Γι' αυτό και ο Οδυσσεύς όταν ξαναγυρίζη στο νησί του δεν έχει κανένα δικαίωμα και δεν μπορεί να εξουσιάση και αυτή τη γυναίκα του. Το βιός του του το έτρωγαν οι Μνηστήρες της Πηνελόπης. Ο γυιός του ο Τηλέμαχος αν και βασιλόπουλο δεν είχε κανένα κύρος και αναγκάσθηκε ο πολυμήχανος πατέρας του με μπαμπεσιά να ξεπαστρέψη τους Μνηστήρες, αφού ούτε ίχνος κρατικής εξουσίας υπήρχε στο “βασίλειο” του. Έπειτα πουθενά στα δυό έπη δεν γίνεται λόγος για νόμισμα και για εμπόριο. Οι ανταλλαγές γίνονταν πράγμα με πράγμα και σε μικρή κλίμακα. Αν πάλι ξεκαθαρίσουμε τα ομηρικά έπη από τις νεώτερες προσθήκες τους θα ιδούμε πώς περιγράφουν μάλλον κτηνοτροφικό παρά γεωργικό βίο. Από τα όσα πάλι λέγονται για την καλλιέργεια της γης μερικά είναι περιγραφή συνθηκών που ίσχυαν στον Η' και τους ύστερα αιώνες. Εξ άλλου στον αρχικό πυρήνα της Ιλιάδας και της Οδύσσειας περιγράφεται η παλαιότερη εποχή που ο γεωργικός βίος δεν είχε ακόμα επικρατήσει, εξ αιτίας των ληστοπειρατικών επιδρομών. Όταν λοιπόν διαβάζουμε τα ομηρικά έπη δεν πρέπει να ξεχνούμε πώς περιγράφουν μιά πολύ παλιά εποχή, πως οι θεσμοί της δεν έχουν καμμιά σχέση με τους υστερώτερους θεσμούς της εποχής που εμφανίζεται ο θεσμός του Κράτους. Δυστυχώς οι φιλόλογοι—και πολλοί ιστορικοί ακόμα—βλέπουν την κοινωνία που περιγράφεται στα δυό έπη σαν μιά κοινωνία πού δεν διαφέρει και πολύ από τη σημερινή. Γι' αυτό μιλούν για φορολογικά συστήματα, για ηγεμονικές αυλές και κυβερνητικές εξουσίες και γενικά για θεσμούς (πολιτικούς και κοινωνικούς) που υπάρχουν μεν σήμερα, μα που δεν υπήρχαν καθόλου τότε. http://www.mikrosapoplous.gr/ ΕΝΝΟΙΑ ΚΡΑΤΟΥΣ & ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΑΝ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ !

Τα ομηρικά έπη περιγράφουν εποχή και κοινωνία στην οποίαν δεν υπήρχε ο θεσμός του Κράτους.

 

Μα για να βρούμε τον ιστορικό αυτό πυρήνα, πρέπει να αναλύσουμε την κοινωνική κατάσταση με όλους τους θεσμούς της που περιγράφουν τα δύο έπη. Μιά τέτοια ανάλυση θα μας βοηθήση να καταλάβουμε καλύτερα πολλά πράγματα που έχουν άμεση σχέση με το θέμα μας. Όταν διαβάσουμε προσεκτικά την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, θα ιδούμε πως πουθενά οι Αχαιοί, οι Δαναοί, οι Αργείοι, δηλαδή οι λαοί που αναφέρονται και περιγράφονται τα έθιμα τους και οι βιωτικές συνθήκες τους, δεν είναι ωργανωμένοι σε Κράτος. Ούτε στρατός μόνιμος υπάρχει, ούτε εκτελεστική ή νομοθετική εξουσία, ούτε ατομική ιδιοκτησία, ούτε θεσμοί γενικώς που να δείχνουν πως οι λαοί αυτοί πέρασαν σε ανώτερο στάδιο εξέλιξης. Η κοινωνία στα παμπάλαια εκείνα χρόνια ήταν οργανωμένη με βάση το Γένος. Υπήρχαν δηλαδή ομάδες-ομάδες που είχαν αρχηγούς που τους έλεγαν βασιλείς, γέροντας, άνακτας και που κατοικούσαν σε ωρισμένες περιφέρειες, περιτειχισμένες γύρω γύρω με κάστρα εξ αιτίας των ληστρικών επιδρομών. Οι άνακτες, βασιλείς, γέροντες ήταν οι αρχηγοί, δεν είχαν όμως την εξουσία που έχουν οι μονάρχαι εις τα κατόπιν χρόνια. Η θέλησή των δεν ήταν απόλυτη. Στον καιρό πολέμου και επιδρομών είχαν μεγαλύτερη δικαιοδοσία, στον καιρό ειρήνης όμως τα δικαιώματα τους ήταν περιωρισμένα. Όταν πρόκειται να πάρουν σοβαρές αποφάσεις καλούν το λαό και στις λαοσυνάξεις αυτές παίρνονται από κοινού οι αποφάσεις. Ακόμα και η δουλεία δεν έχει τη μορφή πού πήρε στην Ελλάδα από τον Η' αιώνα και δώθε. Οι δούλοι δεν είναι σκλάβοι με την πραγματική σημασία της λέξης. Είναι παραγυιοί και ψυχογυιοί του αρχηγού της οικογενείας. Το ίδιο και οι σκλάβες, είναι ψυχοκόρες και παραδουλεύτρες, γιατί δεν έχουν ακόμα ωριμάσει οι αντικειμενικοί όροι, ώστε από την εργασία τους να βγαίνη χρήσιμη υπεραξία. Η εργασία γίνεται από κοινού από όλα τα μέλη του γένους. Ακόμα και οι βασιλείς και οι άνακτες δουλεύουν. Ο Οδυσσεύς φτιάνει μόνος του το κρεββάτι του. Ο Τηλέμαχος καταπιάνεται με δουλειές του χεριού. Η Ναυσικά πλένει τα ρούχα της μαζί με τις δούλες στο ποτάμι. Το ίδιο γίνεται και στα αμπέλια και στα χωράφια. Κ' εκεί πηγαίνουν όλοι μαζί και δουλεύουν. Δεν υπάρχουν αφέντες και εργάτες ¹⁹. Όπου δε αναφέρονται οι θήτες είναι φως φανερό πως πρόκειται για στίχους που έχουν προστεθή από τους ραψωδούς και τους “κωδικοποιήσαντας” την Ιλιάδα και Οδύσσεια στα χρόνια του Πεισιστράτου. Οι θήτες τον καιρό που ίσχυε ο θεσμός του Γένους δεν υπήρχαν, όπως δεν υπήρχαν άνεργοι, άστεγοι και ακτήμονες με την έννοια πού έχουν οι λέξεις αυτές στην υστέρα από τον Η' αιώνα εποχή. Γι' αυτό και η δικαιοσύνη δεν απονέμονταν από ξεχωριστή εξουσία, δεν υπήρχαν δηλαδή δικαστές, μα ίσχυε ο θεσμός της αντεκδίκησης. Όλοι αυτοί οι πρωτόγονοι θεσμοί δείχνουν πώς δεν υπήρχε ούτε ίχνος κρατικής εξουσίας στην κοινωνία των Αχαιών, Δαναών και Αργείων πού περιγράφεται στην Οδύσσεια και Ιλιάδα. Μόνον όταν έγινε η κοινωνική διαφοροποίηση εξ αίτιας της επικράτησης του θεσμού της ατομικής ιδιοκτησίας υπάρχουν θήτες, άστεγοι, ακτήμονες κλπ. και τότε η εργασία παύει να είναι έργον όλων των μελών της κοινωνίας, καθιερώνεται ειδική εξουσία απονομής της δικαιοσύνης και εμφανίζεται η κρατική εξουσία σαν διαιτητής στις ατομικές και κοινωνικές διαφορές. Ας το ξαναπούμε όμως άλλη μιά φορά, πώς στην Ιλιάδα και Οδύσσεια δεν περιγράφεται μιά τέτοια διαφοροποιημένη κοινωνία, παρά μιά κοινωνία πού έχει για βασική “κοινοτική” μονάδα το Γένος. Εδώ κ' εκεί φυσικά γίνεται λόγος για θεσμούς που δείχνουν πώς το Γένος διασπάσθηκε, πως υπάρχει η κληρονομική διαδοχή, πώς υπάρχει για ωρισμένα είδη ατομική ιδιοκτησία, πως μερικοί Αρχηγοί έχουν εξαιρετική δικαιοδοσία. Μα όλοι αυτοί οι θεσμοί δεν θέλει ρώτημα πως είναι νεώτεροι και οι σχετικοί στίχοι είναι προσθήκες των ραψωδών. Το παλαιότερο κείμενο αγνοούσε όλους τους τέτοιους θεσμούς. Γι' αυτό και ο Οδυσσεύς όταν ξαναγυρίζη στο νησί του δεν έχει κανένα δικαίωμα και δεν μπορεί να εξουσιάση και αυτή τη γυναίκα του. Το βιός του του το έτρωγαν οι Μνηστήρες της Πηνελόπης. Ο γυιός του ο Τηλέμαχος αν και βασιλόπουλο δεν είχε κανένα κύρος και αναγκάσθηκε ο πολυμήχανος πατέρας του με μπαμπεσιά να ξεπαστρέψη τους Μνηστήρες, αφού ούτε ίχνος κρατικής εξουσίας υπήρχε στο “βασίλειο” του. Έπειτα πουθενά στα δυό έπη δεν γίνεται λόγος για νόμισμα και για εμπόριο. Οι ανταλλαγές γίνονταν πράγμα με πράγμα και σε μικρή κλίμακα. Αν πάλι ξεκαθαρίσουμε τα ομηρικά έπη από τις νεώτερες προσθήκες τους θα ιδούμε πώς περιγράφουν μάλλον κτηνοτροφικό παρά γεωργικό βίο. Από τα όσα πάλι λέγονται για την καλλιέργεια της γης μερικά είναι περιγραφή συνθηκών που ίσχυαν στον Η' και τους ύστερα αιώνες. Εξ άλλου στον αρχικό πυρήνα της Ιλιάδας και της Οδύσσειας περιγράφεται η παλαιότερη εποχή που ο γεωργικός βίος δεν είχε ακόμα επικρατήσει, εξ αιτίας των ληστοπειρατικών επιδρομών.

Όταν λοιπόν διαβάζουμε τα ομηρικά έπη δεν πρέπει να ξεχνούμε πώς περιγράφουν μιά πολύ παλιά εποχή, πως οι θεσμοί της δεν έχουν καμμιά σχέση με τους υστερώτερους θεσμούς της εποχής που εμφανίζεται ο θεσμός του Κράτους. Δυστυχώς οι φιλόλογοι—και πολλοί ιστορικοί ακόμα—βλέπουν την κοινωνία που περιγράφεται στα δυό έπη σαν μιά κοινωνία πού δεν διαφέρει και πολύ από τη σημερινή. Γι' αυτό μιλούν για φορολογικά συστήματα, για ηγεμονικές αυλές και κυβερνητικές εξουσίες και γενικά για θεσμούς (πολιτικούς και κοινωνικούς) που υπάρχουν μεν σήμερα, μα που δεν υπήρχαν καθόλου τότε. 

http://www.mikrosapoplous.gr/