Ο Ασκληπιός μέσα στον ρου της ιστορίας ταυτίστηκε με ότι πολυτιμότερο αγαθό διαθέτει ο άνθρωπος, την υγεία. Λογικό συνεπώς φαίνεται πως είναι η θεοποίησή του σε ολόκληρο τον ελληνικό αλλά και μεσογειακό χώρο. Ο Όμηρος αναφερόμενος σε αυτόν και την πατρίδα του, την αρχαία Τρίκκη όπως ονομαζόταν τα Τρίκαλα παλιότερα, αναφέρει στην Ιλιάδα του (σε μετάφραση του Πολυλά): ‘’ …Κι όσοι της Τρίκκης κάτοικοι και της τραχιάς Ιθώμης κι όσοι της χώρας κάτοικοι του Ευρύτου Οιχαλίας, είχαν τριάντα βαθουλά καράβια κι αρχηγοί τους ήταν ο Ποδαρείλιος κι ο αδελφός Μαχάων, ιατροί καλοί, του Ασκληπιού δύο τέκνα δοξασμένα..’’. Κάπου εδώ λοιπόν δίπλα στα ακούραστα νερά του ποταμού Ληθαίου που διασχίζει την πόλη των Τρικάλων, της αρχαίας Τρίκκης, γεννήθηκε και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ο Ασκληπιός. Η ημερομηνία γεννήσεώς του ανάγεται στα 1247 π. Χ. Ο Στράβων στο σημείο αυτό είναι κατηγορηματικός: ‘’Έτερος δι’ εστί Ληθαίος ποταμός ο περί Τρίκκην εφ’ ώ ο Ασκληπιός γεννηθήναι λέγεται’’ (Στράβων XIV 647). Κι ακόμα στην Τρίκκη ιδρύθηκε ‘’το αρχαιότατο και επιφανέστατο Ασκληπιείο’’ του αρχαίου εκείνου κόσμου (Στράβων θ’ 437). Κατά τον 7ο αιώνα π. Χ., λόγω της μεγάλης του προσφοράς στο ανθρώπινο γένος, θεοποιήθηκε από τους ανθρώπους και πέρασε στο μύθο και την ιστορία. Λόγω αυτών ακριβώς των πολλών μύθων, σήμερα καθίσταται κάθε επιστημονική έρευνα, δύσκολη έως και αδύνατη. Στη συνέχεια πολλές άλλες πόλεις προσπάθησαν να οικειοποιηθούν τον Ασκληπιό, να τον διεκδικήσουν ως δικό τους τέκνο, γεγονός που επέτεινε τη δημιουργηθείσα σύγχυση. Ο χώρος με τους πήλινους κιονίσκους στο Ασκληπιείο Τρίκκης. Εδώ τα αναμμένα ξύλα ανέβαζαν τη θερμοκρασία για να ζεσταθεί το νερό στο επάνω μέρος της όλης δομής, όπου βρίσκονταν οι λουόμενοι. Δίπλα ακριβώς τώρα βρίσκονται συγκροτήματα πολυκατοικιών που έθαψαν ανελέητα την ιστορία! Λεπτομέρεια του Ασκληπιείου Τρίκκης. Πατέρας του ήταν ο Ίσχυς, όνομα που παραπέμπει στην ισχύ, την εξουσία και τη δύναμη και μητέρα του η Κορωνίδα. Ηπιόνη ήταν το όνομα της συζύγου του. Τα τέκνα του ήταν πολλά και άξια λόγου. Τα έχοντα σχέση με την Ιατρική και την υγεία γενικότερα, ήταν ο Μαχάων, ο Ποδαρείλιος, η Υγεία, η Ιασώ, η Αίγλη, η Ακεσώ, ο Αλεξήνωρ, ο Ιανίσκος και ο Τελεσφόρος. Το εάν και κατά πόσο ήταν καλοί γιατροί, άξιοι συνεχιστές του επαγγέλματος του πατέρα τους και δοξασμένα τέκνα του Ασκληπιού οι Ποδαρείλιος και Μαχάων, ανευρίσκεται και διαπιστώνεται εύκολα και σε πολλά σημεία στην Ιλιάδα. Αμφότεροι έχαιραν μεγάλης εκτιμήσεως και απέραντου σεβασμού από τους πρωταγωνιστές της εκστρατείας στην Τροία και του Τρωικού Πολέμου στη συνέχεια. Το άγαλμα του μεγάλου τέκνου των Τρικάλων πάνω σε μια γέφυρα στο κέντρο της πόλης. Ανατρέχοντας στην Δ’ Ραψωδία της Ιλιάδας διαβάζουμε: ‘’ …και προς αυτόν απάντησε ο μέγας Αγαμέμνων: ‘Είθε, γλυκέ Μενέλαε, να είναι καθώς λες, Γιατρός θα ψάξει την πληγή κι απάνω της θα βάλει Βοτάνια, τις φαρμακερές οδύνες να πραΰνει’. Κι εστράφη προς τον κήρυκα Ταλθύβιον και του ‘πε: ‘Ταλθύβιε, τον Μαχάονα κάλεσ’ ευθύς, τον γόνο του Ασκληπιού, που ασύγκριτος γιατρός στον κόσμο ήταν, να ‘ρθει να δει τον ψυχερό Μενέλαο Ατρείδη, οπού τον χτύπησ’ άξιος τοξότης ή των Τρώων ή των Λυκίων, δόξα του και σ’ εμάς λύπη…’’. Στα παραπάνω αλλά και σε πάμπολλα άλλα πεδία της Ιλιάδας, καταφαίνεται με αρκετή σαφήνεια και χωρίς αμφιβολία, ότι ο μέγας ποιητής και γεωγράφος Όμηρος, τοποθετεί ως τόπο καταγωγής και δράσεως του Ασκληπιού, την αρχαία Τρίκκη, δηλαδή τα σημερινά Τρίκαλα της Θεσσαλίας. Θεωρεί τον Ασκληπιό πέραν πάσης αμφιβολίας ικανότατο γιατρό, του αποδίδει αρκετές ιατρικές γνώσεις και ικανότητες, τις οποίες σταδιακά μετέδωσε στα δύο παιδιά του, Ποδαρείλιο και Μαχάονα. Οι θεραπευτικές του δραστηριότητες και πρακτικές περιελάμβαναν τη βοτανοθεραπεία, τη λουτροθεραπεία, την αιματοθεραπεία, το Νηπενθές δηλαδή το όπιο, και διάφορα άλλα φάρμακα που δρούσαν τοπικά, αλοιφές και αιμοστατικά. Βεβαίως ο Ασκληπιός χρησιμοποιούσε την ονειροκριτική, ως μέσο θεραπείας, ‘’με ακρόαση μουσικών ασμάτων και τερπνά θεάματα’’, όπως αναφέρει κι ο Γαληνός. Στον τομέα της χειρουργικής παροχέτευε αποστήματα με ειδικά προς τούτο πυρακτωμένα χάλκινα εργαλεία. Επίσης χρησιμοποιούσε και το δηλητήριο των φιδιών, τα οποία έτρεφαν σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο δίπλα στο θεραπευτήριο, το αποκαλούμενο σήμερα Ασκληπιείο. Η λατρεία του όφι είναι πανάρχαια, ειδικά στην περιοχή των Τρικάλων, όπου τα μεγάλα φίδια είναι ιερά και προστάτες των σπιτιών και των ιερών και δεν πρέπει να σκοτώνονται. Ο Ασκληπιός έβγαζε από τους αδένες του τραχήλου των φιδιών το δηλητήριο και το έδινε σε ασθενείς με σοβαρές τραυματικές κακώσεις και σε κάποιες άλλες παθήσεις. Αποτέλεσμα ήταν αυτό που βλέπουμε σήμερα, να χρησιμοποιείται ο όφις ως σήμα και των ιατρών και των φαρμακείων. Οι θεραπευτικές μέθοδοι του Ασκληπιού, των τέκνων και των μαθητών του, των Ασκληπιάδων, ήταν πολλές και ποικίλες. Ο ασθενής που επισκεπτόταν το Ασκληπιείο-θεραπευτήριο, υποβαλλόταν αρχικά υποχρεωτικώς σε λουτροθεραπεία. Μετά το πλύσιμο του σώματος, ακολουθούσε χορήγηση βοτάνων, υποκαπνισμοί με αρώματα και αυστηρή δίαιτα. Η συνέχεια περιελάμβανε περιπάτους, σωματικές ασκήσεις, υδροθεραπεία, σχολαστική καθαριότητα όλες τις ώρες, ψυχαγωγικά θεάματα και μουσική. Τα τελευταία μέτρα είχαν ιδιαίτερη εφαρμογή σε ψυχικά άρρωστους. Τους βαρύτερα ασθενείς τους εισήγαγαν στα ανακληντήρια και στα εγκοιμητήρια του Ασκληπιείου, όπου ελάμβανε χώρα τόνωση της πίστεως, υγιεινοθεραπεία και χορήγηση φαρμάκων. Σε κάποιες περιπτώσεις γίνονταν ανάλυση των ονείρων και μεθυπνωτική υποβολή. Ο Ασκληπιός, όπως φαίνεται, προέβαινε και σε κάποιες χειρουργικές επεμβάσεις: ‘’την χειρουργικήν και τας των φαρμάκων σκευασίας και ριζών δυνάμεις πρώτος ο Ασκληπιός επενόησε...’’ (Διοδ. Σικελ. V 74). Ένα σημαντικό μέρος των γνώσεών του, ο Ασκληπιός απέκτησε κατά την παραμονή του στο Πήλιο, κοντά στον πρώτο δάσκαλο πρακτικής ιατρικής και βοτανολογίας, Χείρωνα. Το Ασκληπιείο της Τρίκκης από άλλη γωνία. Η δράση και άσκηση της Ιατρικής από τους Τρικκαίους Ασκληπιάδες δεν φαίνεται να διακόπηκε μέχρι και τους βυζαντινούς χρόνους. Άλλωστε υπήρχαν όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις, η απαραίτητη πείρα, η τεράστια παράδοση, η συσσωρευμένη γνώση, τα άφθονα βότανα τριγύρω και ο Ληθαίος ποταμός παραδίπλα με το ωραίο κλίμα. Από το Ασκληπιείο της αρχαίας Τρίκκης πέρασαν και σπούδασαν πολλές και μεγάλες προσωπικότητες. Αυτό είχε ως συνέπεια την ίδρυση πολλών άλλων Ασκληπιείων σε διάφορα μέρη, όπως τη Λάρισα, το Δομοκό, τη Φθιώτιδα, τη Φωκίδα, την Αττική, την Πελοπόννησο, την Μικρά Ασία, την Βόρεια Αφρική και την Κάτω Ιταλία. Κι ο Μέγας Ιπποκράτης βεβαίως πέρασε από εκεί. Υπήρξε 17ος απόγονος του Ασκληπιού, και συχνά επισκέπτετο το φημισμένο και ένδοξο Ασκληπιείο της Τρίκκης ωφελούμενος τα μέγιστα. Δυστυχώς δεν είναι ο κατάλληλος τόπος εδώ να αναφερθούν τα όσα ακολούθησαν! Μεγάλο μέρος του Ασκληπιείου καταστράφηκε από τον ανελέητο καταλύτη, το χρόνο, βαρβαρότητες έλαβαν χώρα σε διαφόρους περιόδους της ιστορίας, εχθρικές κατοχές, οικτρές ανευθυνότητες εκ μέρους της Πολιτείας όσον αφορά το πολεοδομικό σχέδιο της πόλεως των Τρικάλων, έθαψαν στα κατάβαθα της Τρικαλινής γης τα πολυτιμότατα τεκμήρια του Ασκληπιείου Τρίκκης. Η Ιστορία τα έχει καταγράψει, ευτυχώς! Ο Ληθαίος ποταμός, ο οποίος εδώ και αιώνες διασχίζει στη μέση την πόλη των Τρικάλων. Θα σταθώ σε μια νεότερη εμβληματική μορφή που ασχολήθηκε τα μέγιστα με το Ασκληπιείο Τρίκκης. Τον Γεώργιο Ηλ. Ζιάκα! Γεννημένος στα 1936 στους Γόμφους Τρικάλων, σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Φιλολογικές, Αρχαιολογικές και Ιστορικές Επιστήμες. Γρήγορα έλαβε μέρος σε ανασκαφές και έρευνες στην Πύλο, στις Κυκλάδες, στο Σέσηλο, στην Πύρασο, στις Φθιώτιδες Θήβες, στην Άργισσα Λαρίσης και στην Αγορά Αθηνών, κοντά σε μεγάλες προσωπικότητες, όπως τους καθηγητές Σπυρ. Μαρινάτο, Νικ. Κοντολέοντα, Δημ. Θεοχάρη και Δημ. Λαζαρίδη. Συνεργάστηκε ταυτόχρονα με ένα μεγάλο αριθμό Ελλήνων και ξένων αρχαιολόγων σε έρευνες και ανάλογες δημοσιεύσεις. Διορίστηκε σε κάποια φάση Υπεύθυνος Επιμελητής Αρχαιοτήτων του Νομού Τρικάλων, όπου υπηρέτησε επί μία εικοσαετία και πλέον, ενώ παράλληλα δίδασκε φιλολογικά και ιστορικά θέματα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση των Τρικάλων. Φυσικά οι δραστηριότητές του δεν εξαντλούνται εδώ. Εκτός των πολλών αρχαιολογικών του δημοσιεύσεων, ασχολήθηκε με την ποίηση, τη λογοτεχνία και την κριτική. Η εκδοτική του δραστηριότητα ανάλογη. Δημοσίευσε τα βιβλία: ‘’Αρχαιολογικό και Τοπογραφικό διάγραμμα Αρχαίων Πόλεων της Εστιαιώτιδας’’, ‘’Η Εθνική Ιστορία των Τρικάλων κατά την Τουρκοκρατία και την Επανάσταση του ‘21’’, ‘’Ιστορικά και Αρχαιολογικά Τρικάλων’’, ‘’Ο Ασκληπιός και το Ασκληπιείο Τρίκκης’’, ‘’Αρχαιολογικός και Τουριστικός Οδηγός Νομού Τρικάλων’’, ‘’Μνημεία –Αρχαιότητες Ν. Τρικάλων’’, ‘’Τρικαλινά Ανάλεκτα’’, κ.α. Υπήρξε πρόεδρος της ‘’Φιλαρχαίου Εταιρείας Τρίκκης’’ για πολλές δεκαετίες και διευθυντής του περιοδικού της, ‘’Ο Ασκληπιός’’. Για την πολυσχιδή και πολυετή δράση του, τιμήθηκε με αμέτρητα μετάλλια τιμής, ηθικές αμοιβές, επαίνους, δέχτηκε αμέτρητα συγχαρητήρια από πολλές μεριές, την Ακαδημία Αθηνών, Πανεπιστήμια, Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών, Δημόσιες Υπηρεσίες και Οργανισμούς. Ο καθηγητής Γεώργιος Ηλ. Ζιάκας (1936-) Τον συνάντησα τα Χριστούγεννα του 2012 στα Τρίκαλα, στη γενέτειρά μας, που αλλού! Ψηλός, αγέρωχος, ευθυτενής, γεμάτος ζωή και ανησυχία, να με κοιτάει όση ώρα συζητούσαμε με εκείνο το τόσο γνώριμο σε μένα βλέμμα του. Υπήρξε καθηγητής μου για πολλά χρόνια στο Β’ Εξατάξιο Γυμνάσιο Τρικάλων στη μαγευτική από πολλές απόψεις δεκαετία του 1970, του προηγούμενου πια αιώνα! Τα λόγια, η καλοσύνη, η ματιά, οι παραινέσεις του ακόμα και σήμερα, και τέλος το βιβλίο που μου χάρισε, με συντροφεύουν αρκετά συχνά σε περιόδους αναπόλησης στη μεσογειακή Ωγυγία μου! Βιβλιογραφία -Ζιάκας Γεώργιος: Ο Ασκληπιός και το Ασκληπιείο Τρίκκης. Έκδοση του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Τρικάλων. 1992. Τρίκαλα. - Ίσσα Τάλεμπ: Ο θεός της Ιατρικής, ο ναός του και η συμβολική του τριάδα, αλήθεια, σωφροσύνη, ευφυΐα ως έμβλημα του ιατρικού λειτουργήματος. Ιατρικά Χρονικά Βορειοδυτικής Ελλάδος. 2010. 6 (1): 81-84. - Καλλέγια Α: Ασκληπιεία. Τα κέντρα υγείας της αρχαιότητας. CORPUS. 2000; 19: 60-72 -Μπαμπάτσικου Φωτούλα: Ένα μύθο θα σας πω…«Ασκληπιός». Το Βήμα του Ασκληπιού. 2009. 8(4): 271-274. - Τζιάρου Κ., Ταβλαντά Μ., Λάππα Χ., Αργιανά Π., Χασιώτη Α., Μπαρμπoύτη Κ., Σκoτώρης Κ., Ταβλαντά Θ., Ταβλαντάς Π.: Ασκληπιός. Ο θεός της Ιατρικής. Ιατρικό Βήμα. Απρίλιος - Μάιος 2006: 94-101. - Angeleti L.R.: Views of classical medicine. Theurgical and secular rational medicine in the healing-temples of ancient Greece. Forum (Genova). 1991; 1(2): 1-11. - Albini U.: Aelius Aristides and Asklepius: the joy of being ill. Forum (Genova). 1991; 1(1):1-3. Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης http://www.iatrikostypos.com/ Τρίκαλα. Η πόλη του Ασκληπιού και της Ιατρικής

Ο Ασκληπιός μέσα στον ρου της ιστορίας ταυτίστηκε με ότι πολυτιμότερο αγαθό διαθέτει ο άνθρωπος, την υγεία. Λογικό συνεπώς φαίνεται πως είναι η θεοποίησή του σε ολόκληρο τον ελληνικό αλλά και μεσογειακό χώρο. Ο Όμηρος αναφερόμενος σε αυτόν και την πατρίδα του, την αρχαία Τρίκκη όπως ονομαζόταν τα Τρίκαλα παλιότερα, αναφέρει στην Ιλιάδα του (σε μετάφραση του Πολυλά):

‘’ …Κι όσοι της Τρίκκης κάτοικοι και της τραχιάς Ιθώμης κι όσοι της χώρας κάτοικοι του Ευρύτου Οιχαλίας, είχαν τριάντα βαθουλά καράβια κι αρχηγοί τους ήταν ο Ποδαρείλιος κι ο αδελφός Μαχάων, ιατροί καλοί, του Ασκληπιού δύο τέκνα δοξασμένα..’’.

Κάπου εδώ λοιπόν δίπλα στα ακούραστα νερά του ποταμού Ληθαίου που διασχίζει την πόλη των Τρικάλων, της αρχαίας Τρίκκης, γεννήθηκε και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ο Ασκληπιός. Η ημερομηνία γεννήσεώς του ανάγεται στα 1247 π. Χ. Ο Στράβων στο σημείο αυτό είναι κατηγορηματικός:

‘’Έτερος δι’ εστί Ληθαίος ποταμός ο περί Τρίκκην εφ’ ώ ο Ασκληπιός γεννηθήναι λέγεται’’ (Στράβων XIV 647). Κι ακόμα στην Τρίκκη ιδρύθηκε ‘’το αρχαιότατο και επιφανέστατο Ασκληπιείο’’ του αρχαίου εκείνου κόσμου (Στράβων θ’ 437). Κατά τον 7ο αιώνα π. Χ., λόγω της μεγάλης του προσφοράς στο ανθρώπινο γένος, θεοποιήθηκε από τους ανθρώπους και πέρασε στο μύθο και την ιστορία. Λόγω αυτών ακριβώς των πολλών μύθων, σήμερα καθίσταται κάθε επιστημονική έρευνα, δύσκολη έως και αδύνατη. Στη συνέχεια πολλές άλλες πόλεις προσπάθησαν να οικειοποιηθούν τον Ασκληπιό, να τον διεκδικήσουν ως δικό τους τέκνο, γεγονός που επέτεινε τη δημιουργηθείσα σύγχυση.

Ο χώρος με τους πήλινους κιονίσκους στο Ασκληπιείο Τρίκκης. Εδώ τα αναμμένα ξύλα ανέβαζαν τη θερμοκρασία για να ζεσταθεί το νερό στο επάνω μέρος της όλης δομής, όπου βρίσκονταν οι λουόμενοι. Δίπλα ακριβώς τώρα βρίσκονται συγκροτήματα πολυκατοικιών που έθαψαν ανελέητα την ιστορία!

Λεπτομέρεια του Ασκληπιείου Τρίκκης.

Πατέρας του ήταν ο Ίσχυς, όνομα που παραπέμπει στην ισχύ, την εξουσία και τη δύναμη και μητέρα του η Κορωνίδα. Ηπιόνη ήταν το όνομα της συζύγου του. Τα τέκνα του ήταν πολλά και άξια λόγου. Τα έχοντα σχέση με την Ιατρική και την υγεία γενικότερα, ήταν ο Μαχάων, ο Ποδαρείλιος, η Υγεία, η Ιασώ, η Αίγλη, η Ακεσώ, ο Αλεξήνωρ, ο Ιανίσκος και ο Τελεσφόρος. Το εάν και κατά πόσο ήταν καλοί γιατροί, άξιοι συνεχιστές του επαγγέλματος του πατέρα τους και δοξασμένα τέκνα του Ασκληπιού οι Ποδαρείλιος και Μαχάων, ανευρίσκεται και διαπιστώνεται εύκολα και σε πολλά σημεία στην Ιλιάδα. Αμφότεροι έχαιραν μεγάλης εκτιμήσεως και απέραντου σεβασμού από τους πρωταγωνιστές της εκστρατείας στην Τροία και του Τρωικού Πολέμου στη συνέχεια.

Το άγαλμα του μεγάλου τέκνου των Τρικάλων πάνω σε μια γέφυρα στο κέντρο της πόλης.

Ανατρέχοντας στην Δ’ Ραψωδία της Ιλιάδας διαβάζουμε:

‘’ …και προς αυτόν απάντησε ο μέγας Αγαμέμνων: ‘Είθε, γλυκέ Μενέλαε, να είναι καθώς λες, Γιατρός θα ψάξει την πληγή κι απάνω της θα βάλει Βοτάνια, τις φαρμακερές οδύνες να πραΰνει’. Κι εστράφη προς τον κήρυκα Ταλθύβιον και του ‘πε: ‘Ταλθύβιε, τον Μαχάονα κάλεσ’ ευθύς, τον γόνο του Ασκληπιού, που ασύγκριτος γιατρός στον κόσμο ήταν, να ‘ρθει να δει τον ψυχερό Μενέλαο Ατρείδη, οπού τον χτύπησ’ άξιος τοξότης ή των Τρώων ή των Λυκίων, δόξα του και σ’ εμάς λύπη…’’.

Στα παραπάνω αλλά και σε πάμπολλα άλλα πεδία της Ιλιάδας, καταφαίνεται με αρκετή σαφήνεια και χωρίς αμφιβολία, ότι ο μέγας ποιητής και γεωγράφος Όμηρος, τοποθετεί ως τόπο καταγωγής και δράσεως του Ασκληπιού, την αρχαία Τρίκκη, δηλαδή τα σημερινά Τρίκαλα της Θεσσαλίας. Θεωρεί τον Ασκληπιό πέραν πάσης αμφιβολίας ικανότατο γιατρό, του αποδίδει αρκετές ιατρικές γνώσεις και ικανότητες, τις οποίες σταδιακά μετέδωσε στα δύο παιδιά του, Ποδαρείλιο και Μαχάονα.

Οι θεραπευτικές του δραστηριότητες και πρακτικές περιελάμβαναν τη βοτανοθεραπεία, τη λουτροθεραπεία, την αιματοθεραπεία, το Νηπενθές δηλαδή το όπιο, και διάφορα άλλα φάρμακα που δρούσαν τοπικά, αλοιφές και αιμοστατικά. Βεβαίως ο Ασκληπιός χρησιμοποιούσε την ονειροκριτική, ως μέσο θεραπείας, ‘’με ακρόαση μουσικών ασμάτων και τερπνά θεάματα’’, όπως αναφέρει κι ο Γαληνός. Στον τομέα της χειρουργικής παροχέτευε αποστήματα με ειδικά προς τούτο πυρακτωμένα χάλκινα εργαλεία. Επίσης χρησιμοποιούσε και το δηλητήριο των φιδιών, τα οποία έτρεφαν σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο δίπλα στο θεραπευτήριο, το αποκαλούμενο σήμερα Ασκληπιείο. Η λατρεία του όφι είναι πανάρχαια, ειδικά στην περιοχή των Τρικάλων, όπου τα μεγάλα φίδια είναι ιερά και προστάτες των σπιτιών και των ιερών και δεν πρέπει να σκοτώνονται. Ο Ασκληπιός έβγαζε από τους αδένες του τραχήλου των φιδιών το δηλητήριο και το έδινε σε ασθενείς με σοβαρές τραυματικές κακώσεις και σε κάποιες άλλες παθήσεις. Αποτέλεσμα ήταν αυτό που βλέπουμε σήμερα, να χρησιμοποιείται ο όφις ως σήμα και των ιατρών και των φαρμακείων.

Οι θεραπευτικές μέθοδοι του Ασκληπιού, των τέκνων και των μαθητών του, των Ασκληπιάδων, ήταν πολλές και ποικίλες. Ο ασθενής που επισκεπτόταν το Ασκληπιείο-θεραπευτήριο, υποβαλλόταν αρχικά υποχρεωτικώς σε λουτροθεραπεία. Μετά το πλύσιμο του σώματος, ακολουθούσε χορήγηση βοτάνων, υποκαπνισμοί με αρώματα και αυστηρή δίαιτα. Η συνέχεια περιελάμβανε περιπάτους, σωματικές ασκήσεις, υδροθεραπεία, σχολαστική καθαριότητα όλες τις ώρες, ψυχαγωγικά θεάματα και μουσική. Τα τελευταία μέτρα είχαν ιδιαίτερη εφαρμογή σε ψυχικά άρρωστους. Τους βαρύτερα ασθενείς τους εισήγαγαν στα ανακληντήρια και στα εγκοιμητήρια του Ασκληπιείου, όπου ελάμβανε χώρα τόνωση της πίστεως, υγιεινοθεραπεία και χορήγηση φαρμάκων. Σε κάποιες περιπτώσεις γίνονταν ανάλυση των ονείρων και μεθυπνωτική υποβολή.

Ο Ασκληπιός, όπως φαίνεται, προέβαινε και σε κάποιες χειρουργικές επεμβάσεις: ‘’την χειρουργικήν και τας των φαρμάκων σκευασίας και ριζών δυνάμεις πρώτος ο Ασκληπιός επενόησε...’’ (Διοδ. Σικελ. V 74). Ένα σημαντικό μέρος των γνώσεών του, ο Ασκληπιός απέκτησε κατά την παραμονή του στο Πήλιο, κοντά στον πρώτο δάσκαλο πρακτικής ιατρικής και βοτανολογίας, Χείρωνα.

Το Ασκληπιείο της Τρίκκης από άλλη γωνία.

Η δράση και άσκηση της Ιατρικής από τους Τρικκαίους Ασκληπιάδες δεν φαίνεται να διακόπηκε μέχρι και τους βυζαντινούς χρόνους. Άλλωστε υπήρχαν όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις, η απαραίτητη πείρα, η τεράστια παράδοση, η συσσωρευμένη γνώση, τα άφθονα βότανα τριγύρω και ο Ληθαίος ποταμός παραδίπλα με το ωραίο κλίμα. Από το Ασκληπιείο της αρχαίας Τρίκκης πέρασαν και σπούδασαν πολλές και μεγάλες προσωπικότητες. Αυτό είχε ως συνέπεια την ίδρυση πολλών άλλων Ασκληπιείων σε διάφορα μέρη, όπως τη Λάρισα, το Δομοκό, τη Φθιώτιδα, τη Φωκίδα, την Αττική, την Πελοπόννησο, την Μικρά Ασία, την Βόρεια Αφρική και την Κάτω Ιταλία. Κι ο Μέγας Ιπποκράτης βεβαίως πέρασε από εκεί. Υπήρξε 17ος απόγονος του Ασκληπιού, και συχνά επισκέπτετο το φημισμένο και ένδοξο Ασκληπιείο της Τρίκκης ωφελούμενος τα μέγιστα.

Δυστυχώς δεν είναι ο κατάλληλος τόπος εδώ να αναφερθούν τα όσα ακολούθησαν! Μεγάλο μέρος του Ασκληπιείου καταστράφηκε από τον ανελέητο καταλύτη, το χρόνο, βαρβαρότητες έλαβαν χώρα σε διαφόρους περιόδους της ιστορίας, εχθρικές κατοχές, οικτρές ανευθυνότητες εκ μέρους της Πολιτείας όσον αφορά το πολεοδομικό σχέδιο της πόλεως των Τρικάλων, έθαψαν στα κατάβαθα της Τρικαλινής γης τα πολυτιμότατα τεκμήρια του Ασκληπιείου Τρίκκης. Η Ιστορία τα έχει καταγράψει, ευτυχώς!

Ο Ληθαίος ποταμός, ο οποίος εδώ και αιώνες διασχίζει στη μέση την πόλη των Τρικάλων.

Θα σταθώ σε μια νεότερη εμβληματική μορφή που ασχολήθηκε τα μέγιστα με το Ασκληπιείο Τρίκκης. Τον Γεώργιο Ηλ. Ζιάκα! Γεννημένος στα 1936 στους Γόμφους Τρικάλων, σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Φιλολογικές, Αρχαιολογικές και Ιστορικές Επιστήμες. Γρήγορα έλαβε μέρος σε ανασκαφές και έρευνες στην Πύλο, στις Κυκλάδες, στο Σέσηλο, στην Πύρασο, στις Φθιώτιδες Θήβες, στην Άργισσα Λαρίσης και στην Αγορά Αθηνών, κοντά σε μεγάλες προσωπικότητες, όπως τους καθηγητές Σπυρ. Μαρινάτο, Νικ. Κοντολέοντα, Δημ. Θεοχάρη και Δημ. Λαζαρίδη. Συνεργάστηκε ταυτόχρονα με ένα μεγάλο αριθμό Ελλήνων και ξένων αρχαιολόγων σε έρευνες και ανάλογες δημοσιεύσεις. Διορίστηκε σε κάποια φάση Υπεύθυνος Επιμελητής Αρχαιοτήτων του Νομού Τρικάλων, όπου υπηρέτησε επί μία εικοσαετία και πλέον, ενώ παράλληλα δίδασκε φιλολογικά και ιστορικά θέματα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση των Τρικάλων. Φυσικά οι δραστηριότητές του δεν εξαντλούνται εδώ. Εκτός των πολλών αρχαιολογικών του δημοσιεύσεων, ασχολήθηκε με την ποίηση, τη λογοτεχνία και την κριτική. Η εκδοτική του δραστηριότητα ανάλογη.

Δημοσίευσε τα βιβλία: ‘’Αρχαιολογικό και Τοπογραφικό διάγραμμα Αρχαίων Πόλεων της Εστιαιώτιδας’’, ‘’Η Εθνική Ιστορία των Τρικάλων κατά την Τουρκοκρατία και την Επανάσταση του ‘21’’, ‘’Ιστορικά και Αρχαιολογικά Τρικάλων’’, ‘’Ο Ασκληπιός και το Ασκληπιείο Τρίκκης’’, ‘’Αρχαιολογικός και Τουριστικός Οδηγός Νομού Τρικάλων’’, ‘’Μνημεία –Αρχαιότητες Ν. Τρικάλων’’, ‘’Τρικαλινά Ανάλεκτα’’, κ.α. Υπήρξε πρόεδρος της ‘’Φιλαρχαίου Εταιρείας Τρίκκης’’ για πολλές δεκαετίες και διευθυντής του περιοδικού της, ‘’Ο Ασκληπιός’’. Για την πολυσχιδή και πολυετή δράση του, τιμήθηκε με αμέτρητα μετάλλια τιμής, ηθικές αμοιβές, επαίνους, δέχτηκε αμέτρητα συγχαρητήρια από πολλές μεριές, την Ακαδημία Αθηνών, Πανεπιστήμια, Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών, Δημόσιες Υπηρεσίες και Οργανισμούς.

Ο καθηγητής Γεώργιος Ηλ. Ζιάκας (1936-)

Τον συνάντησα τα Χριστούγεννα του 2012 στα Τρίκαλα, στη γενέτειρά μας, που αλλού! Ψηλός, αγέρωχος, ευθυτενής, γεμάτος ζωή και ανησυχία, να με κοιτάει όση ώρα συζητούσαμε με εκείνο το τόσο γνώριμο σε μένα βλέμμα του. Υπήρξε καθηγητής μου για πολλά χρόνια στο Β’ Εξατάξιο Γυμνάσιο Τρικάλων στη μαγευτική από πολλές απόψεις δεκαετία του 1970, του προηγούμενου πια αιώνα! Τα λόγια, η καλοσύνη, η ματιά, οι παραινέσεις του ακόμα και σήμερα, και τέλος το βιβλίο που μου χάρισε, με συντροφεύουν αρκετά συχνά σε περιόδους αναπόλησης στη μεσογειακή Ωγυγία μου!

Βιβλιογραφία

-Ζιάκας Γεώργιος: Ο Ασκληπιός και το Ασκληπιείο Τρίκκης. Έκδοση του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Τρικάλων. 1992. Τρίκαλα.

- Ίσσα Τάλεμπ: Ο θεός της Ιατρικής, ο ναός του και η συμβολική του τριάδα, αλήθεια, σωφροσύνη, ευφυΐα ως έμβλημα του ιατρικού λειτουργήματος. Ιατρικά Χρονικά Βορειοδυτικής Ελλάδος. 2010. 6 (1): 81-84.

- Καλλέγια Α: Ασκληπιεία. Τα κέντρα υγείας της αρχαιότητας. CORPUS. 2000; 19: 60-72

-Μπαμπάτσικου Φωτούλα: Ένα μύθο θα σας πω…«Ασκληπιός». Το Βήμα του Ασκληπιού. 2009. 8(4): 271-274.

- Τζιάρου Κ., Ταβλαντά Μ., Λάππα Χ., Αργιανά Π., Χασιώτη Α., Μπαρμπoύτη Κ., Σκoτώρης Κ., Ταβλαντά Θ., Ταβλαντάς Π.: Ασκληπιός. Ο θεός της Ιατρικής. Ιατρικό Βήμα. Απρίλιος - Μάιος 2006: 94-101.

- Angeleti L.R.: Views of classical medicine. Theurgical and secular rational medicine in the healing-temples of ancient Greece. Forum (Genova). 1991; 1(2): 1-11.

- Albini U.: Aelius Aristides and Asklepius: the joy of being ill. Forum (Genova). 1991; 1(1):1-3.

Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης

http://www.iatrikostypos.com/