Το Γεωπολιτικό Πλαίσιο της Εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στην Ευρώπη και στην Ασία
Αν στην εποχή μας στις αρχές του 21ου αιώνα, χαρακτηρίζουμε την Αμερική ή την Ρωσία ή την Κίνα σαν υπερδυνάμεις και τους Προέδρους τους σαν πλανητάρχες, τότε κατ΄ αναλογία εποχών θα μπορούσαμε να αναγάγουμε τον χαρακτηρισμό αυτό στην εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου (3ος αιώνας π.Χ), για να σκιαγραφήσουμε την τότε Περσία (σημερινό Ιράν) και τους ηγέτες – ηγεμόνες της, και μετέπειτα τον Μέγα Αλέξανδρο και τους έλληνες της ελληνιστικής περιόδου, τους οποίους στην συνέχεια διαδέχθηκαν οι ρωμαίοι, σαν νέα επικυρίαρχη δύναμη.
Το γεωπολιτικό και γεωοικονομικό περιβάλλον της Ελλάδος και της Περσίας του 3ου π.Χ αιώνα, τόσο στην εσωτερική τους επικράτεια, όσο και στην ευρύτερη εξωτερική τους περιφέρεια, παρουσίαζε μια σύνθετη πολυπλοκότητα.
Η πολυπλοκότητα εκείνη είχε εκπηγάσει από μια σειρά ιστορικών, κοινωνικών, μορφωτικών, ταξικών, γεωγραφικών και οικονομικών λόγων, αλλά και συστημάτων διοίκησης. Η ανέλιξη των κοινωνιών και του πολιτισμού αυτών των δύο κύριων κόσμων της υπόψη περιόδου, βασίστηκε σε διαφορετικές βάσεις εθίμων και νοοτροπίας και αντίθετους δρόμους πολιτικών δεδομένων. Η Ελλάδα αντιπροσώπευε την Ευρώπη και η Περσία την Ασία. Στο εθνολογικό και πολιτικό ανάγλυφο Ευρώπης και Ασίας, δεν υπάρχουν άλλα έθνη με παρουσία πολιτισμού. Για παράδειγμα, οι χώρες που σήμερα ασκούν ηγεμονική πολιτική στα πλαίσια την Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης, ήταν ανύπαρκτες τόσο εθνολογικά όσο και πολιτικά. Με άλλα λόγια ο δημόσιος βίος, ή, η πολιτική δραστηριότητα, που προϋποθέτουν συντεταγμένη κοινωνία, εθνική συνείδηση, ήθη, έθιμα, θεσμούς, κανόνες δικαίου, συστήματα διοίκησης, κοινωνική και ταξική υποδομή, παρουσιάζονταν μόνο στην Ελλάδα και την Περσία. Οι περισσότερες από τις σημερινές χώρες της Ευρώπης και της Ασίας, ήταν ανύπαρκτες τόσο εθνολογικά, όσο και πολιτικά.
Όταν η Ασιατική ήπειρος αποκτήσει την γεωστρατηγική της υπεροχή έναντι της Ευρωπαϊκής, θα επιχειρήσει να επιβάλλει μέσα από τον επεκτατισμό της, την δική της κυριαρχία και imperium, τρόπο ζωής, πολιτισμό, την δική της πολιτική άποψη, με την βία και τον πόλεμο. Πρακτική εφαρμογή αυτού ήταν οι τρεις Ασιατικές επιθέσεις κατά της Ευρώπης στην περίοδο των Μηδικών (Περσικών) πολέμων και οι μάχες του Μαραθώνα των Πλαταιών των Θερμοπυλών οι ναυμαχίες της Σαλαμίνος, και της Μυκάλης, η πυρπόληση της Αθήνας και του Παρθενώνα και σειρά πολεμικών γεγονότων σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο.
Αντίθετα στην ευρωπαική επανάληψη του αντίστοιχου φαινομένου, του ευρωπαϊκού imperium, θα επιχειρηθεί μέσα από την προοδευτική και καινοφανή για τα δεδομένα όλων των εποχών πολιτική του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο συγκερασμός, ο αρραβώνας, η αλληλεξάρτηση, η εξερεύνηση των δύο αντίθετων κόσμων και πολιτισμών, με στόχο την προσέγγιση μιάς ευρύτερης γεωστρατηγικής προοπτικής και την είσοδο της ιστορίας σε μια διεθνή πορεία και ζωή, δυσνόητη και αδιανόητη για την ψυχολογία και το επίπεδο του κόσμου, τον 3ου π.Χ αιώνα. Το παράδειγμα της διορατικής και επαναστατικής πολιτικής του Αλεξάνδρου, δεν επαναλήφθηκε και δεν υφίστανται ανάλογες περιπτώσεις με ιστορική τεκμηρίωση.
Η ένωση των ελλήνων όπως την οραματίστηκαν, ο Θεσσαλός Ιάσων, ο Σπαρτιάτης Αγησίλαος, ο Αθηναίος Ισοκράτης, ο Φίλιππος Β΄πατέρας του Αλεξάνδρου, προχώρησε από τον Μακεδόνα Αλέξανδρο τόσο πολύ, ώστε να εκλάβει την μορφή της ένωσης των λαών του τότε γνωστού κόσμου.
Η ιδιαιτερότητα της πολιτικής του Μεγάλου Αλεξάνδρου ανευρίσκεται κυρίως (πλην των άλλων), στην διατύπωση του ακόλουθου συλλογισμού. Πολλές μεγάλες ιδέες και εφαρμογές, στο σύνολο του φάσματος των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, δημιουργούνται από πολλές ταυτόχρονες αιτίες, πηγές, κατευθύνσεις και κέντρα εξουσίας. Οι τομείς της πολιτικής, της οικονομίας, των επιστημών, των τεχνών, του αθλητισμού κ.λ.π, μας παρουσιάζουν άπειρα διαχρονικά παραδείγματα.
Η περίπτωση της πολιτικής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, εμπεριέχει αυτή ακριβώς την αντίθετη μοναδικότητα. Δηλαδή οι ιδέες, αντιλήψεις, εκτιμήσεις που είχε εκφράσει για το μέλλον και την πορεία του πολιτισμού, δεν είχαν διατυπωθεί από κανέναν άλλο στην εποχή του, ούτε καν από τον τρισμέγιστο καθηγητή του, τον Αριστοτέλη.
Πριν από την εμφάνιση του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην ιστορία, οι δυό προαναφερθέντες πολιτισμοί κατά την πρώτη πολεμική εμπλοκή τους, παρουσίαζαν την ακόλουθη αντιφατική εικόνα.
Η Περσία που ήταν μία πολυεθνική και πολυφυλετική αυτοκρατορία, παρουσίαζε μία ενιαία γεωπολιτική στρατηγική, σε αντίθεση με την Ελλάδα που αν και ήταν ένας λαός, με κοινή γλώσσα, θρησκεία και παιδεία δεν είχε αναπτύξει αντίστοιχη ενιαία γεωπολιτική.
Α. Ασιατική ΄Ηπειρος
Περσία
Γεωπολιτικό Πλαίσιο
Περσέπολις
Τρείς περίπου αιώνες πριν την γέννηση του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ευρωπαική Ήπειρο, οι Μήδοι και οι Πέρσες διαμορφώνουν στην Ασιατική ΄Ηπειρο το εθνοιστορικό πλαίσιο της μετέπειτα απέραντης αυτοκρατορίας τους, που στον καιρό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, θα αποτελεί την μεγαλύτερη και ισχυρότερη πολιτική, θεοκρατική και στρατιωτική δύναμη της εποχής του 4ου προς 3ο π.Χ αιώνα, τον μοναδικό και αδιαμφισβήτητο πόλο ισχύος, τόσο στην Ασία όσο και στην Ευρώπη.
Οικονομικά ελέγχει και διακινεί το μεγαλύτερο ποσοστό των παραγόμενων προϊόντων και του εφελκόμενου εμπορικού μεγέθους. Την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η περσική αυτοκρατορία διακατείχε υπό ενιαία πολιτική διοίκηση και εξουσία, το μεγαλύτερο τμήμα του τότε γνωστού κόσμου, που περιελάμβανε ολόκληρη την Κεντρική Ασία και κατέληγε ανατολικά μέχρι την Ινδία και δυτικά ως τα παράλια των Μικρασιατικών ακτών και του Ελλησπόντου, μαζί με τις ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας και τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου. Σε αυτή την τεράστια έκταση της περσικής αυτοκρατορίας, ανήκε και το βόρειο τμήμα της Αφρικανικής Ηπείρου [Αίγυπτος-έρημος Λιβύης].
Με την εθνολογική-πολιτική γεωγραφία των ημερών μας, η προκύπτουσα εικόνα περιελάμβανε τα νησιά του Αιγαίου, Ανατολική Θράκη, Κρήτη, Κύπρο, Τουρκία, Λίβανο, Παλαιστίνη, Ισραήλ, Ιράκ, Ιράν, Πακιστάν, Αφγανιστάν, Συρία, Ιορδανία.
Βασικός αρχιτέκτων της περσικής αυτοκρατορίας υπήρξε ο Κύρος ο Πρεσβύτερος ο οποίος με την πολιτική του διαχείριση ομογενοποίησε εθνολογικά τους Μήδους και τους Πέρσες. Μέχρι το τέλος της ζωής του ο Κύρος θα επιδοθεί σε μια προσπάθεια επέκτασης του κράτους του (κυρίως β/ανατολικά), από την Κασπία θάλασσα έως την Βακτριανή και Σογδιανή [σημερινές περιοχές του Πακιστάν].
Ο υιός του Κύρου του Πρεσβύτερου ο Καμβύσης [529-521 π.Χ] θα προσθέσει στην επικράτεια της περσικής υπερδύναμης και την Αίγυπτο. Τον Καμβύση διαδέχθηκε ο αρχηγός της σωματοφυλακής του ο Δαρείος [521-485 π.Χ] που διακρίθηκε για την προσπάθεια οργάνωσης και διοίκησης του αχανούς περσικού κράτους. Αυτός ο Δαρείος εκστράτευσε δύο φορές εναντίον της Ελλάδος κατά την διάρκεια των Μηδικών πολέμων [492-478 π.Χ].
Στο λυκαυγές του 5ου π.Χ αιώνα το ελληνικό status quo στην δυτική και ανατολική Μεσόγειο, δέχεται συνδυασμένη επίθεση από τους Φοίνικες και τους Πέρσες. Το περσικό κράτος - αυτοκρατορία επιχειρεί εμπόλεμα να αναζητήσει διέξοδο στο Αιγαίο, συντρίβοντας τις ελληνικές πόλεις της παράλιας Ιωνίας. Η γεωπολιτική - γεωοικονομική απειλή για τους έλληνες ήταν τεράστια. Η περσική αυτοκρατορία διέθετε υπερμεγέθη, πλούτου και ανθρωποδυναμικού. Οι πέρσες είχαν ακόμη με το μέρος τους Φοίνικες, που με την ισχυρή ναυτική τους δύναμη, αποτελούσαν το ναυτικό των περσών και ισχυρό ναυτικό αντίπαλο των ελλήνων σε ολόκληρη την Μεσόγειο.
Ο υιός του Ξέρξης [485-465 π.Χ] έμεινε γνωστός στην ιστορία, από την τρίτη κατά της Ελλάδος εκστρατείας των Περσών, κατά την διάρκεια των μηδικών πολέμων.
Τον Ξέρξη διαδέχθηκε ο υιός του Αρταξέρξης ο Α΄ο Μακρόχειρ [465-424 π.Χ]. Αυτόν διαδέχθηκε ο νόθος υιός του ο Δαρείος ο Β΄, στην διάρκεια της βασιλείας του οποίου διεξήχθη στην Ελλάδα ο εμφύλιος Πελοποννησιακός πόλεμος, μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών. Τον Δαρείο τον Β΄ διαδέχθηκε ο υιός του ο Αρταξέρξης ο Β΄ ο Μνήμων [404-359 π.Χ], κατά την διάρκεια της βασιλείας του οποίου έλαβε χώρα η περίφημη Ανάβαση των Μυρίων και η περιβόητη Ανταλκίδειος ειρήνη.
Αυτόν διαδέχθηκε ο υιός του Αρταξέρξης ο Γ΄ [358-338 π.Χ], που διακρίθηκε για τα αιμοβόρα ένστικτά του και την ανακατάληψη της Αιγύπτου. Μετά τις δολοφονίες των υιών του από τον Αιγύπτιο Βαγώα, ο θρόνος καταλήφθηκε από τον Κοδομανό, συγγενή της Δυναστείας των Αχαιμενιδών, εκ πλαγίου βαθμού. Αυτός ονομάσθηκε Δαρείος ο Γ΄ [336-330 π.Χ] και υπήρξε ο τελευταίος απόγονος του Κύρου.
Αυτόν τον Δαρείο τον Γ΄ τον Κοδομανό, ηγέτη της μοναδικής υπερδύναμης της υπόψη περιόδου, αντιμετώπισε ο Αλέξανδρος ο Γ΄ ο Μέγας, ο ΄Ελληνας ο Μακεδών, ο Μέγιστος των Ελλήνων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου