Για το βίο και το έργο του Αρχύτα έγραψαν ειδικές πραγματείες ο Αριστοτέλης (« Η φιλοσοφία τού Αρχύτα») και ο Αριστόξενος. Τα έργα όμως αυτά, εκτός από λίγα αποσπάσματα, χάθηκαν. Γι’ αυτό οι πληροφορίες μας για τον Αρχύτα είναι πολύ περιορισμένες. Πατέρας του ήταν κάποιος Μνησαγόρας (Διογ.Λαέρτιος Η’, 79) ή Εστιαίος (‘Αριστόξ, ΙΓ. 13 FHG ΙΙ275).Υπήρξε πολυμερής προσωπικότητα. Εκτός από τη φιλοσοφία, ασχολήθηκε επίσης με τα μαθηματικά, τη μηχανική, την αστρονομία, τη μουσική και την πολιτική.
Ότι υπήρξε μεγάλος φιλόσοφος συνάγεται από το γεγονός ότι ο Αριστοτέλης έγραψε ειδική πραγματεία γι’ αυτόν, σε τρία βιβλία «Περί της Αρχύτου Φιλοσοφίας», η οποία όμως δεν σώθηκε, καθώς και από την πληροφορία ότι υπήρξε ό όγδοος αρχηγός της Πυθαγόρειας Σχολής. Ως οπαδός του Πυθαγόρα όχι μόνο έδωσε στα μαθηματικά και τη μουσική πρωταρχική θέση, αλλά και τα συσχέτισε με πλατύτερα θέματα. Αλλά και ως δάσκαλος της φιλοσοφίας διακρίθηκε ό Αρχύτας. Είχε μαθητές οι οποίοι έγιναν ένδοξοι, όπως ό ‘Εμπεδοκλής κ.ά. Υπήρχε παροιμία «Αρχύτου πλαταγή», γιατί ο Αρχύτας είχε επινοήσει «πλαταγήν», δηλ. ένα είδος οργάνου πού προκαλούσε ήχο και κρότο. Αυτό το έδιναν στα παιδιά, λέει ο Αριστοτέλης (Πολ.Θ’ 6. 1340 β 26), για να παίζουν και να μη θρυμματίζουν τα πράγματα του σπιτιού, γιατί όπως παρατηρεί ο Σταγειρίτης φιλόσοφος «ού γάρ δύναται τό νέον ήσυχάζειν».
Κατά το νόμο των Ταραντίνων η θητεία των εκλεγομένων στρατηγών ήταν ενιαυσία. Δεν επιτρεπόταν δε επανεκλογή. Εξαίρεση του νόμου έγινε για τον Αρχύτα, ο οποίος εκλέχθηκε στρατηγός επτά συνεχόμενες φορές. Ουδέποτε ηττήθηκε σε μάχη. Η διακυβέρνηση του μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μία εφαρμογή της πυθαγόρειας ηθικής στην πολιτεία. Η πολιτεία του Αρχύτα δεν στηριζόταν στην ισότητα των μέτρων και των σταθμών, αλλά στην γεωμετρική ισότητα, που συνδέεταιμε την δικαιοσύνη και τη λογιστική.
Το 366 π.κ.ε., κατά το δεύτερο ταξίδι του στην Ιταλία, ο Πλάτωνας συνδέθηκε στενά με τον Αρχύτα του οποίου οι απόψεις επηρέασαν σημαντικά τον Αθηναίο φιλόσοφο στη διαμόρφωση της κεντρικής ιδέας της «Πολιτείας» του, σύμφωνα με την οποία, τις πολιτείες θα έπρεπε να τις κυβερνούν οι φιλόσοφοι. Η φιλία του Πλάτωνα με τον Αρχύτα οδήγησε τον Πλάτωνα στη γνώση των μαθηματικών και της φιλοσοφίας των πυθαγορείων, που είχαν μεγάλη επίδραση κατά τη συγγραφή των πλατωνικών διαλόγων, ώστε ο Πλάτων να χαρακτηρίζεται από πολλούς ως πυθαγόρειος, ενώ από άλλους να λέγεται, ότι πυθαγορίζει. Κατά το τρίτο ταξίδι στις Συρακούσες, ο Πλάτωνας, όπως μας λέει ο ίδιος (‘Επιστ. Ζ 350α), προκάλεσε την εχθρότητα του τυράννου Διόνυσου Β΄ και είχε λόγους να φοβάται για τη ζωή του. Συνεννοήθηκε λοιπόν με τον Αρχύτα και τούς άλλους φίλους του στον Τάραντα και εκείνοι του έστειλαν μία τριακόντορο στις Συρακούσες και ο Διονύσιος κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία παρέδωσε τον Πλάτωνα εφοδιάζοντάς τον με πολλές τροφές. Έτσι, ο Αρχύτας συνέβαλε στη σωτηρία του φιλοσόφου. Το περιστατικό αυτό της σωτηρίας του Πλάτωνα κατέστησε γνωστό τον Αρχύτα στο Πανελλήνιο.
Για τον Αρχύτα ο Πρόκλος βεβαιώνει, ότι «παρ΄αυτού επηυξήθη τα θεωρήματα». Η φράση αυτή υποδηλώνει τη συμβολή του στην περιοχή της ανώτερης γεωμετρίας. Ο σχολιαστής έργων του Αρχιμήδη, Ευτόκιος, διέσωσε μια λύση του διπλασιασμού του κύβου (δηλίου προβλήματος) από τον Αρχύτα με την χρησιμοποίηση ημικυλινδρίων, η οποία θωρείται περίφημη κι αναβιβάζει τον Αρχύτα στη χορεία των μεγάλων μαθηματικών όχι μόνο της Αρχαιότητας, αλλά ολόκληρης της ανθρωπότητας. Εφηύρε ακόμα μια μέθοδο επίλυσης της τετραγωνικής ρίζας.
Η φήμη του ως μαθηματικού και μουσικού, είχε φθάσει σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο της Αρχαιότητας. Ο Αρχύτας διέγνωσε, ότι το βραχύ μήκος του αυλού παράγει υψηλό, το δε μακρό χαμηλό τόνο κι ότι οι οξείς φθόγγοι κινούνται ταχύτερα από τους βαρείς.
Ήταν ιδιοφυΐα με ανεξάντλητη εφευρετικότητα στη μηχανική. Είναι ο Έλληνας Επιστήμων, που κατασκεύασε το πρώτο αεριωθούμενο αεροπλάνο στην ιστορία και «έφερε» τη «βιομηχανική» επανάσταση πολύ… νωρίτερα από την ώρα που επρόκειτο να γίνει στο μέλλον, έστω και αν έζησε χιλιάδες χρόνια πριν. Είχε κατασκευάσει ξύλινο περιστέρι, το οποίο πετούσε. Όταν το περιστέρι προσγειωνόταν, δεν ξανασηκωνόταν πλέον από το έδαφος. («Αρχύτας Ταραντίνος τα άλλα και μηχανικός ών εποίησεν περιστεράν ξυλίνην πετόμενην, ή οπότε ουκέτι ανίστατο» – Gellius,10.12.6 ) Η άνωση του περιστεριού στον αέρα γινόταν με ελατήριο, η δε κίνησή του με πεπιεσμένο αέρα, ο πρόγονος του αεριωθούμενου δηλαδή!!!
Ως άνθρωπος o Αρχύτας χαρακτηριζόταν για την ευγένεια των αισθημάτων του, την καλοκαγαθία και την ιπποτικότητα απέναντι στους εχθρούς του. Ήταν επίσης προικισμένος με προσήνεια, πραότητα και αυτοκυριαρχία (Αθήν. XII 519). Χαρακτηριστικό είναι το ανέκδοτο, που μας διασώζει ο Αιλιανός (V:H XIV19): «όταν κάποτε ένιωσε τη δυνατή παρόρμηση να πει κάτι απρεπές, κατόρθωσε να καταπνίξει την ορμή του, μετά έγραψε στον τοίχο την άκοσμη φράση, δείχνοντας έτσι εκείνο που πιεζόταν να εκστομίσει, καθώς και ότι, παρά την ισχυρή πίεση, δεν τό είπε».
Κατά τη διάρκεια της εξουσίας του, ο Τάραντας γνώρισε ένα δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης (Στράβ. C, 280). Οι νεότεροι μελετητές παραλληλίζουν τη θέση του Αρχύτα στον Τάραντα μ’ αυτήν του Περικλή στην Αθήνα.
Υστέρα από μία ζωή υψηλής διανοητικής και πολιτειακής δράσης, ο Αρχύτας πνίγηκε, κατά τη διάρκεια ταξιδιού του στην Αδριατική και θάφτηκε στο ακρωτήριο Μάτινουν της Απουλίας, όπως αναφέρει ο Οράτιος στην ωδή που τού αφιέρωσε.
Άγνωστος για τους περισσότερους ανθρώπους, αφού δεν υπάρχει γι αυτόν αναφορά ούτε στα σχολικά μας βιβλία, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα μυαλά που ανέδειξε ποτέ η Ελλάδα στην ιστορία της.
Πρέπει να σημειωθεί, ότι δίχως αυτόν, κινητήρες εσωτερικής καύσης, ατμομηχανές, ανυψωτικά μηχανήματα, εργοστάσια και γενικά ότι άλλο επίτευγμα συναρμολογείται με κοχλίες ή και βίδες δεν θα μπορούσε να υπάρξει.
Ἀξιόκερσα Πυργάκη
Από : http://filonoi.gr/2013/05/01/f-o-megas-agnostos-ellhn-arxytas-tarantinos-428-347-pke/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου